Η «μηχανή» του κ. Μαρινάκη

Οι σχέσεις του εφοπλιστή με τα μέσα ενημέρωσης και οι παραπολιτικές δοσοληψίες.

του Δημήτρη Ψαρρα

Ο τρόπος που λειτουργούν τα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα, το πώς χρηματοδοτούνται και ποιες είναι οι σχέσεις ορισμένων επιχειρηματιών με τα μέσα αυτά ξεπροβάλλει ανάγλυφα από την πρόσφατη ιστορία μιας εκτυπωτικής μηχανής.

Ο λόγος για την εκτυπωτική μηχανή KBA Koenig & Bauer (μεγάλο κυλινδρικό ταχυπιεστήριο τύπου Comet, 40x5x17 μέτρα), η οποία τύπωνε την «Ελευθεροτυπία» μέχρι τη στιγμή που η εφημερίδα σταμάτησε να εκδίδεται, τον Δεκέμβριο του 2011. Αρχική ιδιοκτήτρια της μηχανής ήταν η εταιρεία που εξέδιδε την εφημερίδα, η «Χ.Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.», η οποία τελικά κήρυξε πτώχευση αφήνοντας απλήρωτους τους πιστωτές της και κυρίως τις εκατοντάδες εργαζομένους, οι οποίοι δούλεψαν για πολλούς μήνες απλήρωτοι (Αύγουστος 2011-Δεκέμβριος 2011) και τελικά απολύθηκαν χωρίς να τους καταβληθεί αποζημίωση. Η μηχανή βρισκόταν -και παραμένει- στις κτιριακές εγκαταστάσεις της εταιρείας, στο Κορωπί Αττικής.

Μετά την πτώχευση της «Χ.Κ. Τεγόπουλος» οι εργαζόμενοι της «Ελευθεροτυπίας» περιμένουν κάποιο μικρό μέρος των οφειλομένων αμοιβών και αποζημιώσεων μέσω της εκποίησης των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας (κτίρια και μηχανολογικός εξοπλισμός). Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει και η εν λόγω μηχανή, η οποία τέθηκε σε δημόσιο πλειστηριασμό το 2016.

Τελικά εμφανίστηκε μόνο ένας υποψήφιος αγοραστής, στον οποίο και κατακυρώθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου η αγορά της μηχανής. Τα πράγματα θα ήταν πολύ απλά, αν στη συνέχεια δεν πρόκυπτε πρόβλημα μεταξύ του αγοραστή και του συνδίκου της πτώχευσης ως προς το αν έπρεπε να απομακρυνθεί ή όχι η μηχανή από το κτιριακό συγκρότημα και το αν έπρεπε να καταβάλλεται ενοίκιο για τη χρήση του χώρου όσο διάστημα η μηχανή παραμένει μέσα σ’ αυτόν.

Εδώ δεν ενδιαφέρει τόσο η εξέλιξη αυτής της αντιδικίας όσο εκείνα που αποκαλύφθηκαν κατά την εξέλιξή της, δηλαδή η ταυτότητα του αγοραστή (ή των αγοραστών), το τίμημα και ο τρόπος πρόσκτησης αυτού του περιουσιακού στοιχείου.

Πόσο κοστίζει η μηχανή;

Ολες οι πλευρές της αντιδικίας συμφωνούν σε ένα γεγονός, ότι δηλαδή η μηχανή περιήλθε στην κυριότητα του αγοραστή δυνάμει της υπ’ αριθμ. 2586/14.11.2016 κατακυρωτικής έκθεσης του Τμήματος Πτωχεύσεων του Πρωτοδικείου Αθηνών. Ως αγοραστής αναφέρεται η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Παραπολιτικά εκδόσεις» που εδρεύει στον Πειραιά.

Το ιστορικό αυτής της αγοράς αναφέρει σε πρόσφατο έγγραφό της η ίδια η εταιρεία «Παραπολιτικά». Απαντώντας προς «τον σύνδικο της πτώχευσης και νόμιμο εκπρόσωπο της υπό πτώχευσης τελούσης εταιρείας με την επωνυμία Χ.Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.», σχετικά με το δικό του αίτημα για την καταβολή ποσού ως αποζημίωση χρήσης των χώρων του εργοστασίου από την ήδη πουλημένη μηχανή, οι εκπρόσωποι των «Παραπολιτικών» περιγράφουν αναλυτικά τη διαδικασία της πώλησης.

Αναφέρουν ότι τον Απρίλιο του 2016 η αξία της μηχανής εκτιμήθηκε από πιστοποιημένο εκτιμητή (τον κ. Ι.Α.) στο ποσό των 787.000 ευρώ και εν συνεχεία τέθηκε σε δημόσιο πλειστηριασμό τον Σεπτέμβριο του 2016, με τιμή πρώτης προσφοράς 524.266 ευρώ. Τελικά μοναδικός ενδιαφερόμενος για την αγορά εμφανίστηκε η εταιρεία «Παραπολιτικά εκδόσεις» και κατέβαλε για την απόκτηση της μηχανής το ποσό των 570.000 ευρώ, πλέον ΦΠΑ 24%. Σύμφωνα μάλιστα με δικά της έγγραφα, η εταιρεία αυτή έκρινε ότι επρόκειτο για «καθόλου ευκαταφρόνητο τίμημα».

Το ενδιαφέρον είναι ότι λίγους μήνες αργότερα, και ενώ η μηχανή δεν είχε τεθεί σε επαναλειτουργία ούτε είχε απομακρυνθεί από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της πτωχευμένης «Χ.Κ. Τεγόπουλος», ο αγοραστής φέρεται να πούλησε την εκτυπωτική μηχανή σε άλλον. Με σύμβαση, που φέρει ημερομηνία 12.9.2017, η εταιρεία «Παραπολιτικά Εκδόσεις Α.Ε.» εμφανίζεται να πωλεί τη μηχανή στην εταιρεία «Αλτερ Εγκο Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης Α.Ε.» με αντίτιμο τριπλάσιο εκείνου που την είχε αγοράσει. Αυτή τη φορά το τίμημα από 570.000 ευρώ σκαρφάλωσε στα 1.550.000 ευρώ και με τον ΦΠΑ στα 1.922.000.

Βέβαια στην ελεύθερη αγορά δεν υπάρχει κανένας περιορισμός να πουλάει κάποιος ένα περιουσιακό στοιχείο σε τιμή ακριβότερη από εκείνην που το αγόρασε. Για την ακρίβεια, αυτός είναι ο στόχος κάθε εμπορικής συναλλαγής.

Αλλά ασφαλώς προξενεί κάποια εντύπωση το γεγονός ότι ο Ευάγγελος Μαρινάκης (ο ιδιοκτήτης δηλαδή της αγοράστριας εταιρείας «Αλτερ Εγκο») κατέβαλε τριπλάσιο τίμημα στον πωλητή Ιωάννη Κουρτάκη (των «Παραπολιτικών»), ενώ θα μπορούσε εξαρχής να είχε λάβει μέρος στον διαγωνισμό και να αποκτήσει τη μηχανή με πολύ λιγότερα. Με δεδομένη τη στενή σχέση των δύο επιχειρηματιών, του εφοπλιστή και του εκδότη, ασφαλώς μένει ένα ερώτημα γι’ αυτή την ιδιαίτερη δοσοληψία.

Τίνος είναι η μηχανή;

Το πιεστήριο της «Ελευθεροτυπίας»

Τα παράξενα δεν σταματούν εδώ. Γιατί όπως προκύπτει από έγγραφα των δύο εκδοτικών εταιρειών (των κ. Κουρτάκη και Μαρινάκη) εμφανίζονται σήμερα και οι δύο ως ιδιοκτήτριες της ίδιας μηχανής. Σύμφωνα με την εξώδικη απάντηση που απέστειλε η εταιρεία «Παραπολιτικά Εκδόσεις Α.Ε.» προς τον σύνδικο πτώχευσης της «Χ.Κ. Τεγόπουλος Α.Ε.», Ευάγγελο Καρβούνη, στις 4.3.2019, η εταιρεία του κ. Κουρτάκη επιβεβαιώνει το γεγονός ότι είναι ιδιοκτήτρια της μηχανής: «Οπως καλώς γνωρίζετε», αναφέρει το εξώδικο, «την 14.11.2016 αποκτήσαμε διά δημοσίου πλειστηριασμού και ως υπερθεματίστρια και μοναδική ενδιαφερόμενη την κυριότητα του εκτυπωτικού συγκροτήματος τύπου KBA Comet της πτωχής εταιρείας με την επωνυμία Χ.Κ. Τεγόπουλος Α.Ε.».

Στη συνέχεια το εξώδικο αναφέρεται στο ζήτημα της παραμονής της μηχανής στο κτιριακό συγκρότημα και επιβεβαιώνεται ότι σε όλο αυτό το διάστημα (Νοέμβριος 2016-Μάρτιος 2019) υπήρξε διαφωνία για τις συνθήκες απομάκρυνσης ή τους όρους διατήρησης της μηχανής στο σημείο που βρισκόταν.

Ενα μήνα ακριβώς μετά το εξώδικο της εταιρείας «Παραπολιτικά», στις 4.4.2019, στον εισηγητή της πτώχευσης κατατέθηκε αίτηση της εταιρείας «Αλτερ Εγκο» προκειμένου να ελεγχθεί και να επιθεωρηθεί η μηχανή. Σύμφωνα με τα συνοδευτικά έγγραφα (τιμολόγιο, σύμβαση πώλησης), η εταιρεία του κ. Μαρινάκη είχε αγοράσει τη μηχανή από την εταιρεία «Παραπολιτικά» καταβάλλοντας το ποσό που αναφέρεται πιο πάνω στις 12.9.2017.

Τα ΜΜΕ και ο κ. Μαρινάκης

Ασφαλώς δεν είναι κανένα μυστικό οι ιδιαίτερες σχέσεις των κυρίων Κουρτάκη και Μαρινάκη. Το ερώτημα είναι πώς απεικονίζονται αυτές οι σχέσεις στις επιχειρήσεις τους. Κανείς δεν μπορεί να ψέξει δύο επιχειρηματίες που συνεργάζονται για το κοινό συμφέρον. Ακόμα και αν κατόρθωσε ο ένας να πωλήσει ένα μηχάνημα στον άλλο με τριπλάσιο τίμημα από αυτό που είχε ο ίδιος καταβάλει, ας το πιστωθεί το επιχειρηματικό του δαιμόνιο.

Μόνο που τα πράγματα στον χώρο των μέσων ενημέρωσης δεν είναι τόσο απλά, διότι σύμφωνα με τους εσωτερικούς αλλά και τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς στον χώρο αυτό απαγορεύεται η δημιουργία μονοπωλίων.

Το ζήτημα άρχισε να απασχολεί τους αρμόδιους θεσμούς ειδικά από τη στιγμή που ο κ. Μαρινάκης εισήλθε δυναμικά στον χώρο κυρίως μέσω της εξαγοράς του πρώην ΔΟΛ και μέσω αυτού και του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών (περίπου 70%) του Πρακτορείου Διανομής Τύπου «Αργος» το οποίο ασκεί πλέον μονοπωλιακά το έργο της διανομής, εφόσον έχει καταρρεύσει το άλλο πρακτορείο που υπήρχε («Ευρώπη»).

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει επισημάνει από τις 4.6.2018 ότι «η εταιρία “Αλτερ Εγκο, Επιχείρηση Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Ανώνυμος Εταιρία” κατέχει έμμεσο de facto κοινό έλεγχο σε εταιρία διανομής τύπου» και κατόπιν τούτου αποφάσισε ομόφωνα «τη διενέργεια αυτεπάγγελτης έρευνας στην επιμέρους αγορά της διανομής τύπου στην ελληνική επικράτεια». Και αξίζει να σημειωθεί ότι η διαπίστωση έγινε μετά την ανακοίνωση των εκπροσώπων του κ. Μαρινάκη προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού ότι το ποσοστό της «Αλτερ Εγκο» στο «Αργος» έχει μειωθεί, επειδή ένα μέρος των μετοχών μεταβιβάστηκε σε άλλες εκδοτικές επιχειρήσεις («Πρώτο Θέμα», «Παραπολιτικά», «Πρωταθλητής»).

Το θέμα οξύνθηκε πριν από μερικούς μήνες, όταν από την πλευρά του πρακτορείου «Αργος» τέθηκαν νέοι όροι συνεργασίας με ορισμένες εφημερίδες με μονομερή τροποποίηση των συμβάσεων διανομής του Τύπου. Για το ζήτημα που αφορά άμεσα και την «Εφ.Συν.» έχουμε εγκαίρως ενημερώσει τους αναγνώστες μας («Απειλείται άμεσα η ελευθερία του Τύπου», 26.11.2018). Παρενέβη η Επιτροπή Ανταγωνισμού και επέβαλε την απόσυρση της απόφασης αυτής του «Αργους», ενώ την προσεχή Τρίτη θα συζητηθεί αναλυτικά η υπόθεση μετά τη σχετική προβλεπόμενη διαβούλευση και τις προτάσεις-δεσμεύσεις που έχει καταθέσει η «Αργος».

Η υπόθεση της «μηχανής» έχει εδώ σημασία, γιατί ένα από τα επιχειρήματα της πλευράς Μαρινάκη είναι ότι έχει μεταβιβάσει μετοχικό μερίδιο της εταιρείας «Αργος» (μεταξύ άλλων) και στην εταιρεία «Παραπολιτικά» του κ. Κουρτάκη, επομένως έχει πάψει να κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών. Αλλά αν οι σχέσεις μεταξύ των επιχειρηματιών είναι σχέσεις οιονεί συνεταίρων, το επιχείρημα ασφαλώς καταπίπτει.

Πόρισμα της Βουλής

Την ειδική σχέση Μαρινάκη - Κουρτάκη είχε επισημάνει και η Ειδική Επιτροπή της Βουλής από το 2016, την ίδια δηλαδή περίοδο που πραγματοποιήθηκε η πρώτη αγορά της εκτυπωτικής μηχανής.

Στο «Πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής για τη διερεύνηση της νομιμότητας της δανειοδότησης των πολιτικών κομμάτων, καθώς και των ιδιοκτητριών εταιρειών μέσων μαζικής ενημέρωσης από τα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας», που εκδόθηκε από τη Βουλή το 2017, υπάρχει εκτενής αναφορά στη χρηματοδότηση του ομίλου των «Παραπολιτικών». Σύμφωνα με το πόρισμα, η δανειοδότηση της εταιρείας πραγματοποιήθηκε με την προσωπική εγγύηση του κ. Μαρινάκη. Αντιγράφω το σχετικό απόσπασμα:

«Στις 4.2.2014 η Εθνική Τράπεζα χορήγησε στην εταιρία «ΠΑΡΑ ΕΝΑ ΕΠΕ» δάνειο ποσού 800.000 ευρώ, για αγορά του ραδιοφωνικού σταθμού 90,1 FM και του τεχνολογικού εξοπλισμού του (συνολικό τίμημα, σύμφωνα με το σχετικό συμβόλαιο 900.000 ευρώ, εκ του οποίου είχαν ήδη εξ ιδίων καταβληθεί 100.000), εξοφλητέο σε πέντε έτη, ήτοι μέχρι 04.02.2019, με μηνιαίες δόσεις ποσού 13.350 εκάστη.

Σε ασφάλεια του δανείου ελήφθησαν μετρητό κάλυμμα ποσού 1.266.000 δολαρίων καθώς και εκχώρηση των εσόδων από τη κυκλοφορία της εφημερίδας «Παραπολιτικά» για ποσό πέραν των 15.000 μηνιαίως. […] Την 31.12.2014, μετά την υποβολή σχετικών εγγράφων επειγόντων αιτημάτων, τόσο από πλευράς της «ΠΑΡΑ ΕΝΑ ΕΠΕ» όσο και από την εταιρία συμφερόντων Ε. Μαρινάκη που είχε παράσχει το μετρητό κάλυμμα (Capital Maritime & Trading Corp), η Εθνική Τράπεζα ενέκρινε την αποδέσμευση του καλύμματος, αποδεχόμενη την αιτιολόγηση που προφορικά επικαλέστηκε η εταιρία συμφερόντων του κ. Μαρινάκη, περί αρνητικής επίδρασης αναφορικά με την εμφάνιση της υπόψη εγγύησης στα οικονομικά στοιχεία της, δεδομένης επικείμενης εισαγωγής της, από 1.1.2015, σε χρηματιστηριακή αγορά εξωτερικού».

Ας προσπεράσουμε την ευκολία της Εθνικής Τράπεζας να αποδεχτεί τις «προφορικές» αιτιολογήσεις και να αποδεσμεύσει την εγγύηση. Το σημαντικότερο είναι κάτι άλλο. Οπως παρατηρεί το πόρισμα της Βουλής, «επί του συγκεκριμένου, αναφορικά με τη στάση των Τραπεζών, το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς η Εθνική Τράπεζα δέχθηκε ως εγγύηση μια προθεσμιακή κατάθεση εταιρίας offshore (σ.σ. του κ. Μαρινάκη), χωρίς να υπάρχει μετοχική ή άλλη σχέση αυτής με τον δανειοδοτούμενο, καθώς και γιατί η Εθνική Τράπεζα αποδέχθηκε μέρος της αποπληρωμής του δανείου να προέρχεται από την οποιαδήποτε μελλοντική διαφημιστική δαπάνη της Τράπεζας προς τα “Παραπολιτικά”».

Αυτό δηλαδή που επισημαίνεται είναι ότι ο κ. Μαρινάκης εμφανίζεται ως εγγυητής των επιχειρήσεων Κουρτάκη, χωρίς αυτή η «εξυπηρέτηση» να συνδέεται με μια επιχειρηματική «ή άλλη» ορατή σχέση. Αν συνδυαστεί αυτή η διαπίστωση με το ιστορικό της εκτυπωτικής μηχανής, προκύπτει με σαφήνεια μια ιδιαίτερη διασύνδεση των δύο επιχειρηματικών ομίλων.

Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία εν όψει του γεγονότος ότι η πλευρά Μαρινάκη βασίζει -μεταξύ άλλων- τον ισχυρισμό ότι δεν κατέχει πλέον το πλειοψηφικό πακέτο του πρακτορείου «Αργος» στο γεγονός ότι έχει μεταβιβάσει μέρος των μετοχών στις εταιρείες Κουρτάκη! Ασφαλώς αυτά τα δεδομένα δεν θα περάσουν απαρατήρητα την Τρίτη από την Επιτροπή Ανταγωνισμού.

EFSYN