Τα Θύματα Ειρήνης κι οι Τουρκοφάγοι…

της Ελένης Καρασαββίδου

Το σφάγιο είναι παλιό όσο κι η ιστορία του κόσμου. Δεν έχει χρώμα, φύλο, τάξη, θρησκεία. Δεν θα έπρεπε να έχει δηλαδή. Γιατί (παρά τις εξαιρέσεις και παρά τις εναλλαγές)  έχει… Στην πραγματικότητα, το σφάγιο δεν θα έπρεπε να υπάρχει καν. Παρόλα αυτά αποτελούσε κομμάτι μιας τελετουργίας επαναβαπτισμού και αναγέννησης, -σφαγιάζοντας πάντα το αθώο, σπανιότερα κι ως κομμάτι του ισχυρού που έπρεπε κι αυτός να συνεισφέρει (κάποτε το πρωτότοκο παιδί του)-.

Στις αρχέγονες κοινωνίες, πριν η ιδιοκτησία και οι θρησκευτικοπολιτικοί μονόδρομοι αποπειραθούν να μεγεθυνθούν προβάλλοντας τις απόψεις τους (τις ιδιοτελείς τους μερικότητες) ως «κανονικότητες» (ως ιερά θέσφατα για όλους κι όλες με άλλα λόγια) γινόταν απόπειρα να ντυθεί ιδεολογικά τόσο όσο να υπάρξει στον βαθμό της απόλυτης αναγκαιότητας του. Όχι πια. Από την ύπαρξη «του θεσμοθετημένου ιερού» κι έπειτα, κι ακολουθώντας τις πολυδαίδαλες διαδρομές ενός πολιτισμού που κατά βάσην έντυνε και δεν ακύρωνε την βαρβαρότητα, το σφάγιο απέκτησε πρωτοφανείς διαστάσεις, μιμούμενο την οικονομική ιδεολογία της συσσώρευσης. Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός, τόσο αποτελεσματικότερος ο συμβολισμός κι η πολλαπλασιαστική δύναμή του.  Το βλέπουμε και στην τελευταία εκδοχή των νέων  «ιερών πολέμων», το είδαμε και στον «Τουρκοφάγο» της Νέας Ζηλανδίας, το Μανιφέστο του οποίου σκόρπισε ρίγη συγκινήσεως και σε «εγχώριους ακροδεξιούς» που θέλουν «πίσω της Αγιά Σοφιά και την Πόλη».

Στην πραγματικότητα βέβαια αυτό που σκόρπισε ρίγη ήταν το μέγεθος της τόσο επίφοβης γι’ ακόμη μια φορά πολιτικής καφρίλας, και το ό,τι η επίκληση της πολιτικής ηθικής δεν γίνεται βέβαια ποτέ με ουδέτερους όρους. Πχ οι πανηγυρίζοντες  γιατί  ο νεοναζί της Νέας Ζηλανδίας απείλησε τον Ερντογάν, ανίκανοι να δουν το «μεγάλο πλάνο», αδυνατούν να κατανοήσουν πως αυτό το μανιφέστο, ούτε εάν οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας είχαν τρυπήσει τους ακροδεξιούς της Δύση ζυμώνοντας τα κείμενά τους, δεν θα το έγραφαν τόσο βολικά υπέρ του Σουλτάνου… Αφού ο ίδιος, σε ένα παιχνίδι διπλό, προσπαθεί να αναδειχθεί ως ο μυστικός ηγέτης του ακραίου μουσουλμανικού κόσμου εδραιώνοντας την επιρροή της φαντασιακής ίσαμε τώρα αυτοκρατορίας του (κάτι που το κατορθώνει εμβληματικά το μανιφέστο του ζαβού μα καθόλου τρελού Αυστραλού τουρκοφάγου που εκπαιδεύτηκε από τους αντίστοιχης πολιτικής αντίληψης εγχώριους τουρκοφάγους), και  (ο Σουλτάνος και πάλι) να εκβιάσει την Δύση χρησιμοποιώντας αυτήν την προοπτική. Κι ακόμη, είναι παρούσα στο μανιφέστο η κυνικότατη και ρηχή χρήση της ηθικολογίας, αφού ο νεοναζί παίζει με την εικόνα ενός κοριτσιού άδικου θύματος της Στοκχόλμης για να ντύσει ηθικά την ριζοσπαστικοποίηση  του (λες και δεν υπήρχε πριν), την ίδια ώρα που η ιδεολογία του (κάτω από οποιαδήποτε πολιτική απολυτότητα ή θρησκευτική εκδοχή, ομόθρησκων ή αλλόθρησκων), δεν είχε ποτέ πρόβλημα να σκοτώσει παιδιά με τους φριχτότερους των τρόπων. Όπως απέδειξαν και τα αιματοβαμμένα χέρια του.

Όπως όμως σημειώναμε άλλοτε, οι υπέρμαχοι του φασισμού δεν χρειάζονται να πιστέψουν στην αλήθεια των ψεμάτων ή των ιδεολογικών ή πρακτικών κλισέ. Ο σκοπός των κατασκευών τους δεν είναι να «καθιερώσουν» ή να αναδείξουν γεγονότα αλλά να δημιουργήσουν μια συνεκτική ‘φανταστική’ πραγματικότητα που θα επιβεβαιώνει μονάχα αυτούς. Συνήθως φοβική και ανίκανη να δώσει την αίσθηση της ασφάλειας και του ανήκειν σε έναν όντως κατακερματισμένο κόσμο, όπου ο δικός τους -πέρα από τα όρια της πολιτικής φρενοβλάβειας- δρόμος προβάλλεται ως το μόνο «φωτεινό μονοπάτι». Αυτό που οι οπαδοί του ολοκληρωτισμού απαιτούν από τους ηγέτες και τους ποστολέρο του χώρου τους είναι η δόμηση μιας επίμονης αφήγησης, συνδυασμένης με την «αναγκαιότητα» να απεμπολήσουν την προσωπική ευθύνη των ανίερων πράξεων, ντύνοντας ιδεολογικά την συσσώρευση των σφάγιων με τον εαυτό τους απλά ως όργανο ενός ανώτερου σκοπού. Εδώ πια η Δύση ως σύμβολο του ορθολογισμού (ανάμεσα σε τόσα αρνητικά και θετικά άλλα) που δήθεν υπερασπίζονται έχει ηττηθεί κατά κράτος, κι έχει παραδοθεί στην ανατολίτικο μυστικισμό. Από τους ίδιους. Αλλά και η στρατηγική τους επιλογή να αρνηθούν- ξεγελώντας πρώτα τον εαυτό τους κι έπειτα όλους τους άλλους- την ικανότητα διαχωρισμού μεταξύ αλήθειας και μη, μεταξύ άβολης πραγματικότητας και καθησυχαστικής, για τις ανασφάλειές και τις (μη) επιλογές τους, μυθοπλασίας, βοά στα μανιφέστα και στις προσλήψεις τους.

Τελικά όχι τυχαία η Χάνα Άρεντ σημείωνε πως μια από τις θεμέλιες λίθους του ολοκληρωτισμού είναι η αναγωγή κάθε αναφοράς, κάθε ‘γεγονότος’, σε διακήρυξη ενός σκοπού. Η ηθικοποίηση με άλλα λόγια. Και πώς όχι;  Η «υψηλή» ηθική (η ανάγκη να διασωθεί η τάδε φυλή, ή η τάδε θρησκεία, η τάδε ήπειρος ή το τάδε σύστημα) πάντοτε στήριζε το μαύρο πλάνο. Κι όμως! «Οι ανάγκες της κοινωνίας προσδιορίζουν την ηθική της»,  έγραψε η Maya Angelou για να θυμίσει το πολύσημο σκάκι που παίζεται διαρκώς μεταξύ επιβολής, αντίστασης, ηθικής και ηθικολογίας. Δεν είναι τυχαίο πως η ανάγκη για την μελέτη των Διεθνών Σχέσεων και συνεπαγώμενα η δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών, με «εναρκτήριο λάκτισμα» την  ίδρυση αντίστοιχου τµήµατος στο Πανεπιστήµιο Aberystwyth της Ουαλίας το 1919, δημιουργήθηκε μετά την απίστευτη αιματοχυσία του «Μεγάλου Πολέµου» (1914-1918), του οποίου τα θύματα ξεπέρασαν κάθε προσδοκία και συγκλόνισαν τον κόσµο. Για πρώτη φορά ο πόλεµος δεν αποτελούσε ένα σύνηθες φαινόµενο μικρής κλίμακας της διεθνούς ζωής, αλλά απειλούσε την ίδια την ύπαρξή της ζωής (Clark, 2014).

Τώρα ο πόλεμος δεν αφορά αποκλειστικά τους μεγάλους θεσμούς, τις διακρατικές συγκρούσεις, τις πανηπειρωτικές σταυροφορίες. «Μοναχικοί» λύκοι ξεπηδούν μέσα από τα ακραία μαντριά και δημιουργούν μαζικές κατακόμβες. Σε αυτήν την τρελή εποχή όπου τα σφάγια πολλαπλασιάζονται συνδεδεμένα με μεγεθυμένους σκοπούς, τα θύματα Ειρήνης θα γίνονται σιγά σιγά περισσότερα από τα θύματα του πολέμου. Κι οι Τουρκοφάγοι (όπως κι οι Ελληνοφάγοι που προμοτάρει ο Ερντογάν) αποτελούν μια ακόμη ένδειξη.

tvxs