Βεβαιότητες

του Λευτέρη Κουγιουμτζή

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ως μαθητής, έζησα τα συλλαλητήρια και τη γενικότερη έξαψη του Μακεδονικού· ποιοι ήταν, αλήθεια, αυτοί οι καινούργιοι θρασείς γείτονες για τους οποίους δεν είχα ακούσει ποτέ τίποτε, αν και πάντοτε κατάπινα με λαχτάρα τις σελίδες σχολικών και εξωσχολικών ιστορικών βιβλίων;

Επειτα ακολούθησαν και άλλες βιωματικές παραστάσεις σε σχέση με το ζήτημα. Σε ανύποπτο χρόνο, ένας μπάρμπας μου –δεξιός παλαιάς κοπής, αν αυτό έχει κάποια σημασία– μου εξιστόρησε ένα περιστατικό από τη θητεία του στους Ευζώνους. «Είχαμε υπηρεσία πάνω στα σύνορα. Κάποια στιγμή ο άλλος Ελληνας σκοπός πλησίασε τον Γιουγκοσλάβο και πιάσανε τη συζήτηση. Πήγα κι εγώ κοντά να τους ακούσω, αλλά δεν κατάλαβα λέξη. Μετά, ρώτησα τον δικό μου πού έμαθε τόσο καλά γιουγκοσλάβικα. Μου εξήγησε ότι δεν μιλάγανε γιουγκοσλάβικα, αλλά μακεδόνικα».

Κάμποσα χρόνια αργότερα, ως δόκιμος αξιωματικός στον στρατό ο ίδιος πια, συναναστράφηκα έναν άλλο δόκιμο με καταγωγή από ιστορική κωμόπολη στα βόρεια ελληνικά σύνορα. Στις μάλλον επίμονες ερωτήσεις μου για το Μακεδονικό, συνήθιζε ν’ απαντά μ’ ένα χαμόγελο.

Κάποια στιγμή μου εξήγησε ότι οι πρόγονοί του ήταν σλαβόφωνοι και πως όταν ο χωροφύλακας τους άκουγε να μιλάνε σλάβικα στο καφενείο, τους έκανε παρατήρηση. Ο αδελφός του παππού του έφυγε στη Γιουγκοσλαβία με τον Δημοκρατικό Στρατό μετά τον Εμφύλιο και ξέμεινε στα Σκόπια· ως σλαβόφωνος, δεν συμπεριλήφθηκε στην επιστροφή των εξόριστων με τη ρύθμιση του 1982. Αποτέλεσμα, σήμερα να έχει δεύτερα ξαδέρφια από την άλλη μεριά των συνόρων που δηλώνουν «Μακεδόνες», ενώ ο ίδιος κι οι στενοί του συγγενείς είναι Ελληνες.

Πρόσφατα τον αναζήτησα διψώντας για νέα του. «Πέρσι επισκέφθηκα τους συγγενείς μου, πάντρευαν την ανιψιά μου. Ηταν νοσταλγικά και πρωτόγνωρα, μια και γνωριζόμασταν για πρώτη φορά! Αγγλικά, ελληνικά και μακεδόνικα είχαν μπουρδουκλωθεί. Διαπίστωσα με λύπη πως ενώ ο παππούς και η γιαγιά είχαν φύγει ως διεθνιστές, απέκτησαν απόγονους εθνικιστές. Η πόλη των Σκοπίων είναι ένα εθνοδιδακτικό μαυσωλείο που ζει σε πραγματικό χρόνο εθνογένεσης, με τα σύμβολα να θεωρούνται ανώτερα απ’ τις ανάγκες των ανθρώπων», μου είπε μεταξύ άλλων.

Τον τελευταίο καιρό έχει ανάψει ξανά η συζήτηση για το Μακεδονικό. Αντιμαχόμενοι ξιφουλκούν με οργή και μένος στα δημόσια φόρα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μοιράζοντας αφειδώς χαρακτηρισμούς για «προδότες» και «φασίστες» και κουβαλώντας ο καθείς τις βεβαιότητές του για το θέμα.

Τις δικές μου βεβαιότητες μου τις κατέρριψε η βιωματική προσέγγιση της Ιστορίας. Κι όσο περνά ο καιρός, έχω τη βεβαιότητα ότι θα καταρριφθούν και άλλες.

efsyn