Έλληνες κατά τύχη

Είναι τουλάχιστον οξύμωρο κάποιοι που θεωρούν εαυτούς Έλληνες κληρονομικώ δικαιώματι να λοιδορούν και να μειώνουν εκείνους που επέλεξαν να δηλώνουν Έλληνες

του Λευτέρη Κουγιουμτζή

Αν και οσονούπω μπαίνουμε στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ορισμένα θέματα που θα έπρεπε να έχουμε αφήσει πίσω μας εδώ και χρόνια επιμένουν να επανέρχονται στην επιφάνεια του δημόσιου λόγου. Ενα από αυτά είναι το αν κάποιος γεννιέται ή γίνεται Ελληνας.

Για χάρη της συζήτησης ας θεωρήσουμε ότι Ελληνες γεννιόμαστε και πως η εθνολογική μας ταυτότητα είναι καθαρά θέμα γονιδιακής προέλευσης. Με βάση αυτήν την παραδοχή, αν ένα βρέφος γεννημένο από Ελληνες γονείς υιοθετηθεί από Σκανδιναβούς, κάποια στιγμή στη ζωή του αναπόφευκτα θα αναβλύσει από μέσα του η «πηγαία» του ελληνικότητα και θα αρχίσει να συμπεριφέρεται και να μιλά ως Ελληνας, ακόμη κι αν οι θετοί γονείς του δεν του αποκαλύψουν ποτέ την προέλευσή του. Οι Ελληνόπαιδες, άρα, δεν χρειαζόμαστε καμιά ιδιαίτερη κατήχηση στην ελληνική παιδεία και κουλτούρα, μια και ως γονιδιακοί κληρονόμοι του Εθνους έχουμε εγγενείς κυτταρικές εγγραφές της ελληνικότητάς μας, η οποία θα εκδηλωθεί ανεξαρτήτως του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνουμε.

Το προηγούμενο παράδειγμα καταδεικνύει το κραυγαλέο: κανένας δεν γεννιέται τίποτε περισσότερο παρά άνθρωπος. Ο εθνοτικός προσδιορισμός, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και τα λοιπά χαρακτηριστικά της ταυτότητας ενός ατόμου είναι καθαρά θέμα πολιτισμικού και κοινωνικού περίγυρου. Το αν κάποιος γεννηθεί από Ελληνες, Κινέζους ή Καναδούς γονείς είναι θέμα τύχης και συγκυρίας· μόνο αν βρεθεί, παρ’ όλα αυτά, σε περιβάλλον ελληνότροπο θα καλλιεργήσει χαρακτηριστικά τέτοια που θα τον κατατάσσουν στο ελληνικό έθνος.

Με βάση, λοιπόν, αυτή την τυχαιότητα των πραγμάτων, μπορούμε να διακρίνουμε τους σημερινούς Ελληνες σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που γεννήθηκαν από Ελληνες γονείς και μεγάλωσαν σε ελληνικό πολιτισμικό περιβάλλον και σε εκείνους που, ενώ δεν γεννήθηκαν από Ελληνες γονείς, η ανατροφή τους μέσα στην ελληνική κοινωνία επέδρασε τόσο καθοριστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους ώστε να αποκτήσουν ελληνική συνείδηση και τρόπο. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε –με μια δόση υπερβολής– ότι όσοι ανήκουμε στην πρώτη κατηγορία μάλλον είμαστε Ελληνες περισσότερο από τύχη, ενώ όσοι ανήκουν στη δεύτερη έγιναν Ελληνες (περισσότερο) από προσωπική επιλογή.

Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον οξύμωρο κάποιοι που θεωρούν εαυτούς Ελληνες κληρονομικώ δικαιώματι να λοιδορούν και να μειώνουν εκείνους που επέλεξαν να δηλώνουν Ελληνες. Αντιθέτως, θα έπρεπε να κολακεύονται από την επιθυμία τρίτων να ενταχθούν στο ελληνικό σώμα και να ανακουφίζονται που ο ελληνισμός δεν έχασε τη ζωοδότρα, οσμωτική του ισχύ.

Εντέλει, ο προσδιορισμός της ελληνικότητας με γονιδιακά κριτήρια εκτός από ανιστόρητος και αντιεπιστημονικός, είναι συνάμα περιοριστικός, αντιπαραγωγικός και επικίνδυνος, αν όχι στραγγαλιστικός και αυτοκαταστροφικός· έχει, δηλαδή, όλα τα ικανά γνωρίσματα για να χαρακτηριστεί απλώς ανόητος.

efsyn