Προπαγάνδα και δεοντολογία

Είναι όμως άλλο πράγμα η αλλεργία στην κριτική κι άλλο η διάχυση ρατσιστικής προπαγάνδας με ψευδείς ειδήσεις, ύβρεις και απειλές. Το τελευταίο περισσεύει στη δική μας χώρα, όπως έγινε φανερό και πάλι αυτή την εβδομάδα. Όσο για τη δημοσιογραφική δεοντολογία, αυτή μάλλον οδεύει προς εξαφάνιση

του Στρατή Αγγελή

Πού εξαντλούνται τα όρια της δημοσιογραφικής έρευνας και πού αρχίζει η μονόπλευρη παρουσίαση μιας είδησης, όπου το ρεπορτάζ εξελίσσεται σε ρατσιστική προπαγάνδα; Σε ένα παράλληλο σύμπαν της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, στη Βρετανία, η ρυθμιστική αρχή για τις επικοινωνίες (Ofcom) έλαβε την εβδομάδα που πέρασε μια ενδιαφέρουσα απόφαση που αφορούσε αποκαλυπτική εκπομπή του καναλιού Al Jazeera για την επιρροή της ισραηλινής πρεσβείας στην πολιτική ζωή της χώρας.

Το αραβικό δορυφορικό δίκτυο, που έχει την έδρα του στο Κατάρ, μετέδωσε τον περασμένο Ιανουάριο ένα ντοκιμαντέρ τεσσάρων επεισοδίων με τίτλο «Το λόμπι». Δημοσιογράφος με κρυφή κάμερα κατέγραψε στέλεχος της πρεσβείας στο Λονδίνο να συνωμοτεί εναντίον Βρετανών πολιτικών, ανάμεσά τους ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Άλαν Ντάνκαν, που θεωρείται πως δεν ευνοούν το Ισραήλ, υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους και τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και εν γένει είναι φιλικοί προς τους Άραβες. Ο Σάι Μασότ, ο οποίος εμφανιζόταν ως πολιτικός σύμβουλος της πρεσβείας να απειλεί ότι «θα γκρεμίσει τον Ντάνκαν», απομακρύνθηκε. Ο Ισραηλινός πρεσβευτής Μαρκ Ρέγκεβ ζήτησε συγγνώμη. Μετά τις απαραίτητες επαφές και οι δύο κυβερνήσεις σύντομα θεώρησαν το επεισόδιο λήξαν. Αλλά κάποιοι τηλεθεατές προσέφυγαν στην Ofcom κατηγορώντας το κανάλι για αντισημιτισμό, αναπαραγωγή προσβλητικών στερεοτύπων και μονομέρεια.

Η ρυθμιστική αρχή της Βρετανίας απάλλαξε το Al Jazeera από τις κατηγορίες για αντισημιτισμό, κρίνοντας ότι στην εκπομπή «Το λόμπι»» δεν διατυπώθηκαν ισχυρισμοί με βάση «αρνητικά στερεότυπα περί παγκόσμιας κυριαρχίας ή απόπειρας κυριαρχίας των Εβραίων σε ΜΜΕ και κυβερνήσεις». Αντίθετα, σημειώνεται, δεν έγινε καμιά αναφορά στο εβραϊκό θρήσκευμα των ατόμων τα οποία «εμφανίστηκαν στο πρόγραμμα στο πλαίσιο της έρευνας για τις φερόμενες δραστηριότητες ενός ξένου κράτους -του Ισραήλ, μέσω της πρεσβείας του- και των σχέσεων που είχαν με αυτό». Η Ofcom απέρριψε επίσης τις κατηγορίες για μονομέρεια, επισημαίνοντας ότι στην εκπομπή συμπεριλαμβανόταν η άποψη της ισραηλινής κυβέρνησης με διάφορους τρόπους.

Το Al Jazeera χαιρέτισε την απόφαση κάνοντας λόγο για δικαίωση και υποστήριξε πως «παραμένει προσηλωμένο στην αποκάλυψη παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από οποιονδήποτε - ανεξαρτήτως γεωγραφικής προέλευσης, θρησκείας ή ισχυρών λόμπι». Τους τελευταίους μήνες το κανάλι δίνει μάχη για την επιβίωσή του, καθώς βρέθηκε στο στόχαστρο των κυβερνήσεων του Ισραήλ αλλά και της Σαουδικής Αραβίας για διαφορετικούς λόγους. Το κλείσιμο του «ενοχλητικού» καναλιού είναι ένας από τους όρους που θέτουν η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της για να άρουν τον αποκλεισμό του Κατάρ. Ενώ στο Ισραήλ και η κυβέρνηση Νετανιάχου το κατηγορούν για υποκίνηση στη βία με «εμπρηστικά» ρεπορτάζ για το Παλαιστινιακό.

Καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές, στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απείλησε με κλείσιμο κανάλια όπως το NBC για διάδοση ψευδών ειδήσεων (fake news) εναντίον του. Για την ακρίβεια, έκανε λόγο για ενδεχόμενη ανάκληση των αδειών τους αν τραβήξουν και άλλο το σκοινί. Είναι όμως άλλο πράγμα η αλλεργία στην κριτική κι άλλο η διάχυση ρατσιστικής προπαγάνδας με ψευδείς ειδήσεις, ύβρεις και απειλές. Το τελευταίο περισσεύει στη δική μας χώρα, όπως έγινε φανερό και πάλι αυτή την εβδομάδα. Όσο για τη δημοσιογραφική δεοντολογία, αυτή μάλλον οδεύει προς εξαφάνιση.

avgi