Τίποτε δεν άλλαξε, όλα είναι διαφορετικά...

Τα ίχνη της εξέγερσης οκτώ χρόνια μετά - Οι γενιές του Δεκέμβρη μιλούν για το αποτύπωμα των ταραχών

της Μαρίας Καλυβιώτου

Οκτώ χρόνια μετά την πρώτη μαζική εξέγερση της Μεταπολίτευσης, που έγινε στα συντρίμμια της δολοφονίας του 15χρονου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, τα παιδιά των μαθητικών «Δεκεμβριανών» ανασκοπούν τις μέρες και τις νύχτες της φωτιάς. Τι αφήνουν στο πέρασμα του χρόνου τα γεγονότα του 2008; «Τίποτε δεν άλλαξε - Όλα είναι διαφορετικά» γραφόταν τότε με σπρέι στους τοίχους. Ποια η αίσθηση σήμερα και πώς ξεκίνησαν όλα;

«Είχα νευριάσει πάρα πολύ, είχα αποφασίσει να δώσω φωνή στον πόνο μου, να εξεγερθώ. Ξεκινώντας το πρωί για το σχολείο, το μόνο που είχα στην τσάντα μου ήταν ένα κουτί Maalox» εξιστορεί ο Δημήτρης, που τότε ήταν μαθητής Λυκείου. «Μόλις μπήκαμε στην τάξη, αντί για μάθημα, οι καθηγητές μάς μιλούσαν για τη δολοφονία, για τη βία. Έμεινα στο σχολείο και μετά πήγα στο φροντιστήριο με την ίδια τσάντα. Κι εκεί είχαν αναβληθεί όλα τα μαθήματα και γινόταν η ίδια διαδικασία. Γρήγορα άρχισαν οι συνεννοήσεις με καθηγητές και μαθητές για να κατέβουμε συντεταγμένα στο κέντρο».

Η ατμόσφαιρα στην Αθήνα ήταν αποπνικτική από τα δακρυγόνα και παντού υπήρχαν φωτιές. Εκεί «βίωνα την ενότητα, ένιωθα θαλπωρή, ζεστασιά, ότι βρίσκομαι εκεί που πρέπει να βρίσκομαι, με αυτούς που πρέπει να βρίσκομαι» λέει και συνεχίζει: «Όταν σε όλη σου τη ζωή έχεις έναν συγκεκριμένο τρόπο που βλέπεις τα πράγματα και τα ΜΜΕ τα παρουσιάζουν διαφορετικά, κάποια στιγμή αναρωτιέσαι αν κάτι στραβό τρέχει με εσένα. Από τον Δεκέμβρη κι έπειτα δεν αναρωτήθηκα ποτέ ξανά. Είχα ξεφύγει από την παγίδα της ‘ενημέρωσης’».

«Η εξέγερση με έφερε πιο κοντά στον άνθρωπο»

Τον ρωτάω αν η εξέγερση τον άλλαξε με κάποιον τρόπο. «Με έκανε να νιώθω πιο κοντά στον άνθρωπο» μου απαντά. «Με έκανε περισσότερο ευαισθητοποιημένο. Δεν χρειάζεται να είναι ένα παιδί ή ένας νεογέννητος Σύρος. Για οποιονδήποτε χάνεται άδικα σκέφτομαι το ίδιο πράγμα που σκεφτόμουν τότε». Τον ρωτώ αν πιστεύει ότι άλλαξε κάτι ακόμη και απαντά ότι «Πιστεύω ότι ένας αστυνομικός πλέον θα στο σκεφτεί δύο φορές για να τραβήξει την σκανδάλη, θα θυμηθεί τον Δεκέμβρη». Καταλήγοντας, διαπιστώνει με πικρία ότι «Είναι λυπηρό που ακόμη και τα κινήματα πρέπει να τραφούν από θάνατο για να οργανωθούν σε τέτοιο βαθμό».

«Αισθανόμουν τύψεις και δεν ήξερα το γιατί»

Τον Δεκέμβρη του 2008, η Ερμίνα ήταν μαθήτρια Β’ Γυμνασίου και συμμετείχε στην κατάληψη του σχολείου της, που κράτησε 2.5 μήνες. Μιλάει για τη στιγμή που άκουσε την είδηση της δολοφονίας: «Αισθάνθηκα ότι αυτό το παιδί από κάπου με βλέπει, έκλαιγα πάρα πολύ και είχα φόβο. Φοβόμουν τη βία, πολλοί νιώθαμε ότι ένα κομμάτι μας απειλείται. Ήθελα να σκέφτομαι ότι αν μου μιλούσε, θα μου έλεγε ‘μη στενοχωριέσαι, δεν φταις εσύ γι’ αυτό’. Αισθανόμουν τύψεις και δεν ήξερα το γιατί».

Σε αυτό το σχολείο των δυτικών προαστίων Αττικής, οι μαθητές «συνειδητοποιούσαμε ότι είμαστε τόσο ευάλωτοι/ες, που φτάσαμε στο σημείο να κουβεντιάζουμε πως πρέπει να ανατρέψουμε την αστική Δημοκρατία». Εξηγεί ότι «Από τη μία φοβόμουν πολύ με αυτό που γινόταν στο κέντρο, είχα φτάσει να νομίζω ότι είναι δολοφόνοι αυτοί που τα σπάνε. Γρήγορα όμως μου ήρθαν εικόνες από επαναστάσεις όπως η ισπανική, η γαλλική, η Κούβα». Τα γεγονότα στο κέντρο έμοιαζαν «με εικόνες και ντοκιμαντέρ που είχα δει και τότε ενθουσιάστηκα, ευελπιστούσα ότι θα γίνουν αλλαγές. Ότι θα μετατραπεί το σύστημα, ότι θα γίνει πιο σοσιαλιστικό, μια πιο άμεση Δημοκρατία, όχι το αστικό ξέπλυμα που γεννά αυτές τις συγκρούσεις».

Το ιδανικό της ανθρώπινης ζωής που αντιστέκεται

Τη ρωτώ τι άλλαξε τελικά και μου απαντά ότι «Άρχισα να μη συμβιβάζομαι εύκολα, όπως και πολλοί άνθρωποι στην ηλικία μου. Όταν είδαμε τη μαζική ανυπακοή, συνειδητοποιήσαμε τι δύναμη έχει ο καθένας ξεχωριστά». Μιλάει κι εκείνη για την κρατική καταστολή και υποστηρίζει ότι «Αν δεν είχε γίνει αυτό, θεωρώ ότι θα είχαμε περισσότερους νεκρούς».

Η Ερμίνα όμως βλέπει και μια ακόμη αλλαγή: «Η εξέγερση εξύψωσε το ιδανικό τής ανθρώπινης ζωής που αντιστέκεται» λέει και εξηγεί: «Μέχρι τότε, ήταν παράνομο στη συνείδηση του κόσμου, έως και τρομοκρατικό - επαναστατικό το πάθος τού να αντισταθείς για τη δική σου ζωή και την αξιοπρέπεια. Τον Δεκέμβρη, πολύς κόσμος ‘νομιμοποίησε’ στη συνείδησή του ότι αυτό το πάθος είναι λογικό να υπάρχει».

«Μετά, δεν φοβόμουν τη φωτιά»

Η εξέγερση μαινόταν στους δρόμους του κέντρου και τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Οργή, πάθος, φόβος, όλα μαζί ταυτόχρονα. Γι’ αυτή τη διάσταση των «Δεκεμβριανών» μας μιλά ο Οδυσσέας Ζ.. «Αυτό που θυμάμαι είναι να κατεβαίνω στον ηλεκτρικό στο Μοναστηράκι για να κινηθώ περιμετρικά της πορείας. Υπήρχαν παντού ομάδες ανθρώπων που φώναζαν συνθήματα και επικρατούσε φοβερός αναβρασμός. Είχα ένα αίσθημα φοβερής χαράς και ενθουσιασμού που ήταν παράταιρος με τον λόγο για τον οποίο συνέβαιναν όλα αυτά» εξηγεί με απορία που κρατά μέχρι σήμερα.

«Θυμάμαι πάρα πολύ τα δακρυγόνα και μια αίσθηση υπερηφάνειας και φόβου, ότι αυτό μπορεί να κάνει κακό και σε εμένα επειδή είναι ανεξέλεγκτο. Δεν βρισκόμουν στην κατάλληλη ψυχική κατάσταση για να το αποδεχτώ αυτό. Όμως είναι η πρώτη φορά που είδα ότι η απόλυτη καταστροφή μπορεί να είναι μεγάλη έμπνευση για να χτίσεις κάτι πάνω σε αυτό που καταστράφηκε. Μετά, δεν φοβόμουν τη φωτιά».

“Υποθάλψαμε τους θύτες των παιδιών μας”

Μεγάλος σύμμαχος των εξεγερμένων ήταν γονείς, που σε πολλές περιπτώσεις έδωσαν δυναμικό «παρών» στον δρόμο με διακριτά μπλοκ και άλλοι που μπορεί να παρέμειναν στο σπίτι, αλλά στάθηκαν δίπλα στα παιδιά τους.

«Συνηθίζαμε να λέμε: ‘Τι θα αφήσουμε στις μέλλουσες γενιές’» θυμάται η κ. Κατερίνα. «Δεν καταλαβαίναμε ότι οι επόμενες γενιές είναι δίπλα μας, μέσα στα σπίτια μας, θα αντιμετώπιζαν τον τρόμο και είχαν το όνομα και το επώνυμό μας. Πρέπει να τελεσφορούν οι αγώνες μας. Αφού θέλουμε να αφήνουμε παρακαταθήκες στα παιδιά μας, πρέπει να μην υποχωρούμε πριν δούμε τα αιτήματά μας να υλοποιούνται».

Το παιδί της κ. Κατερίνας συμμετείχε στην εξέγερση. «Το περίμενα ότι κάποια στιγμή θα γίνει. Το παιδί μου αγαπά την ελευθερία και την ανεξαρτησία, την ανθρώπινη ζωή και ήξερα ότι σε αυτό θα αντιδρούσε ταχύτατα και αυθόρμητα. Δεν το εμπόδισα με κανέναν τρόπο, αλλά φυσικά φοβόμουν και ανησυχούσα πολύ. Υπήρχε μέσα μου η λύπη ότι υποθάλψαμε θύτες εναντίον των παιδιών μας. Αυτό δεν με κάνει καθόλου υπερήφανη» λέει κάνοντας μια πολύ σκληρή αυτοκριτική.

Φανατικά υπέρ της ανθρώπινης ζωής και ελευθερίας

Τη ρωτώ για τη βαρύτητα που είχε για εκείνη ότι δολοφονήθηκε ένα ανήλικο παιδί. «Δεν υπάρχει πιο τραγικό πράγμα από αυτό. Μπαίνεις αυτόματα στη θέση της μητέρας και αυτό είναι το παιδί σου, ας μην το ξέρεις, ας μην το έχεις δει ποτέ. Ένα παιδί που έχει χαϊδευτεί από τη μάνα του, το έχει μεγαλώσει, το αγάπησε πολύ. Η θλίψη και η στενοχώρια μου δεν ήταν τόσο μεγάλη όσο η οργή μου. Δεν μπορείς να κάνεις κακό στο παιδί μας». Τελειώνοντας την κουβέντα, διατυπώνει το δίδαγμά της από τον Δεκέμβρη: «Ο μόνος φανατισμός μου είναι υπέρ της ανθρώπινης ζωής και της ελευθερίας».

avgi