Πόσες Μακεδονίες υπάρχουν;

.Το εξώφυλλα του βιβλίου της Πηνελόπης Δέλτα, "Στα μυστικά του Βάλτου", με το χαρακτηριστικό εξώφυλλο του Παύλου Βαλασάκη.Βιβλιοπωλείον της Εστίας / Αρχείο Σάκη Κουρουζίδη

του Σάκη Κουρουζίδη

Οι ελληνικές πηγές, προ και μετά Τίτο, ονομάζουν Μακεδονία την πΓΔΜ. Ο Σάκης Κουρουζίδης καταφεύγει στην ελληνική βιβλιογραφία, μεταξύ άλλων και στα διδακτικά βιβλία. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 85, Μάρτιος 2018.

«Ήταν ένα κράμα όλων των βαλκανικών εθνικοτήτων τότε η Μακεδονία. Έλληνες, Βούλγαροι, Ρουμούνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, ζούσαν φύρδην μίγδην κάτω από το βαρύ ζυγό των Τούρκων.

Η γλώσσα τους ήταν η ίδια, μακεδονίτικη, ένα κράμα και αυτή από σλαβικά κι ελληνικά, ανακατωμένα με λέξεις τούρκικες. [...]

Εθνική συνείδηση είχαν τη μακεδονική μονάχα.»

Πηνελόπη Σ. Δέλτα, Στα μυστικά του Βάλτου, 1937 (αναφερόμενη στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων)

Το βασικό αφήγημα των υπέρμαχων της μίας, ελληνικής, Μακεδονίας είναι περίπου το ακόλουθο:

Η ύπαρξη κάποιας «άλλης», σερβικής Μακεδονίας, είναι εφεύρημα του Τίτο, δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική πραγματικότητα και έχει αναφορά στην ανάγκη συνοχής της τέως Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας, αλλά και γιατί ήθελε να συντηρήσει αλυτρωτικές διαθέσεις προς τη δική μας Μακεδονία.

Αν δεχτούμε αυτό το αφήγημα, λογικά, δεν πρέπει να υπάρχουν αναφορές σε «άλλες» Μακεδονίες πριν από τον Τίτο και, προφανώς, για έναν επιπλέον λόγο, ούτε μετά το «εφεύρημα» του Τίτο. Αναφορές όχι από την πλευρά των Σέρβων βέβαια, αλλά από ανεξάρτητες πηγές και, πολύ περισσότερο, από ελληνικές.

Τα στοιχεία που ακολουθούν αναφέρονται σε μια περιορισμένη, σχετικά, έρευνα σε ελληνικές, μόνον, πηγές και κατά το μεγαλύτερο μέρος σε εκπαιδευτικό υλικό. Υπάρχει, επίσης, παράθεση σε δύο εμβληματικά λογοτεχνικά έργα που τοποθετούνται στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, της Πηνελόπης Δέλτα και του Στρατή Μυριβήλη, Στα μυστικά του βάλτου και Η ζωή εν τάφω, αντίστοιχα, και μια μικρή αναφορά σε εγκυκλοπαιδικό υλικό – όλα από ελληνικές πηγές.

Το εκπαιδευτικό υλικό προέρχεται από εγκεκριμένες σχολικές γεωγραφίες και υλικό προετοιμασίας για είσοδο σε στρατιωτικές σχολές. Κατά κανόνα, το υλικό αυτό έχει περάσει από κάποιο έλεγχο ή και έγκριση είτε από το υπουργείο Παιδείας ή ακόμα και από το Γενικό Επιτελείου Στρατού. Υπάρχει και μια έκδοση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, στα γαλλικά, με σχετική αναφορά.

Από την παράθεση που ακολουθεί προκύπτει ότι οι ελληνικές αναφορές στο θέμα κάνουν λόγο για «Ελληνική Μακεδονία», «Σερβική Μακεδονία», «Βουλγαρική Μακεδονία», ακόμα και για «Αλβανική Μακεδονία», και για «μακεδονική γλώσσα», «σλαυομακεδονική γλώσσα», «μακεδονίτικη γλώσσα», «σλαυϊκάς διαλέκτους της Μακεδονίας» και πολλές άλλες αναφορές που ευθέως παραπέμπουν σε... πολλές Μακεδονίες. Χάρτες, πίνακες, στατιστικές με αναφορά σε Σερβική Μακεδονία, σε βόρεια Μακεδονία, σε Σλαυϊκή Μακεδονία, πάντα μιλώντας για το χώρο που καλύπτει σήμερα η FYROM. Και πάρα πολλές αναφορές στη Μακεδονία εντός του ελλαδικού χώρου με το προσδιοριστικό «ελληνική» Μακεδονία, σε αντιπαραβολή με τις άλλες Μακεδονίες.

Αυτά προηγούνται ή και έπονται της δημιουργίας της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Μακεδονίας (εντός της Γιουγκοσλαβίας, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο), νυν FYROM.

Οι πηγές

Πηνελόπης Σ. Δέλτα, Στα μυστικά του Βάλτου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, πρώτη έκδοση: Αθήναι 1937

«[...]Τούρκικος στρατός ποτέ δεν είχε μπει στη λίμνη, που ήταν γνωστή ως καταφύγιο ληστών. Όταν, με την πρόφαση να ελευθερώσουν τους Μακεδόνες από τον τουρκικό ζυγό, οι Βούλγαροι άρχισαν τον κατατρεγμό κάθε ελληνικού στοιχείου, με απόφαση να υπερισχύσουν, να επαναστατήσουν εναντίον των Τούρκων, και μ’ αιφνιδιασμό να κάνουν βουλγάρικη την ελληνική Μακεδονία, όπως το είχαν επιτύχει λίγα χρόνια πρωτύτερα με την ελληνικότατη Ανατολική Ρωμυλία [...]

Ήταν ένα κράμα όλων των βαλκανικών εθνικοτήτων τότε η Μακεδονία. Έλληνες, Βούλγαροι, Ρουμούνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, ζούσαν φύρδην μίγδην κάτω από το βαρύ ζυγό των Τούρκων.

Η γλώσσα τους ήταν η ίδια, μακεδονίτικη, ένα κράμα και αυτή από σλαβικά κι ελληνικά, ανακατωμένα με λέξεις τούρκικες.

Όπως και στα βυζαντινά χρόνια, οι πληθυσμοί ήταν ανακατωμένοι τόσο, που δύσκολα χώριζες Έλληνα από Βούλγαρο – τις δυο φυλές που κυριαρχούσαν. Εθνική συνείδηση είχαν τη μακεδονική μονάχα. [...]

Ο Αποστόλης κοίταξε συλλογισμένος τη Λίμνη, που απλώνουνταν ήρεμη μπροστά τους. Μεμιάς πήδηξε στα πόδια του.

-Πάμε! είπε αποφασιστικά.

Ο Γιωβάν σηκώθηκε ευθύς.

-Στου καπετάν...

-Σουτ!... ψιθύρισε ο άλλος.

[...]

-Για πού, παιδιά; ρώτησαν οι χωρικοί στη μακεδονίτικη διάλεκτο.

[...]

Και ο καπετάν Γκόνος ήταν Μακεδόνας από τα Γιαννιτσά. Τον έλεγαν Γκόνο Ζιώτα. Και όταν είπαν, στην αρχή του Αγώνος, οι Βούλγαροι, πως ήθελαν να ελευθερώσουν τη Μακεδονία από τους Τούρκους, είχε πάγει μαζί τους και είχε πολεμήσει. Μα σαν κατάλαβε πως ήθελαν αυτοί να την υποδουλώσουν και να την κάνουν βουλγάρικη, χωρίστηκε απ’ αυτούς, έκανε δικό του σώμα, και όταν πήγε ο καπετάν Άγρας στη Νιάουσα με τους μετρημένους του ευζώνους, πήγε και τον έσμιξε. [...]

1. Καπετάν Γκόνος Ζιώτας: Οπλαρχηγός Μακεδόνας, βουλγαρόφωνος, αλλά φανατικός Έλληνας Πατριαρχικός. Σκοτώθηκε αργότερα σε μάχη, μέσα του 1907.

[...]

Ένας πλαβαδόρος έδεσε τις πλάβες, τη μια από την άλλη, κι ενώ τις πήγαινε πίσω στις Κάτω Καλύβες, o Άγρας έστελνε τον Αποστόλη, που ήξερε τη μακεδονίτικη διάλεκτο, όσο και τα κατατόπια, να κατασκοπεύσει τα περίχωρα και να βρει δρόμο να περάσει το μικρό σώμα, χωρίς να μπει στο βουλγαρόχωρο, τη Γιάντσιστα.

[...]

Τραβούσαν τάχα κατά το Βάλτο. Μα ο δρόμος που ακολουθούσαν, μες στα ψηλά παλιούρια και στις πλαγιές, πότε τους έβγαζε ξαφνικά σε βουλγαροκαλύβες, πότε τους έχωνε σε πυκνοδεντριές όλο αγκάθια και βάτους, και πότε πάλι τους οδηγούσε στη μέση μιας πλατείας χωριού, όπου κάτι ζητούσε, λέγει, ο Βασίλης ν’ αγοράσει, ή να μάθει, και όλο ρωτούσε, μιλώντας σλαβομακεδόνικα σα θρέμμα του τόπου

[...]

4. Ζαλτάν: Οπλαρχηγός Βουλγαρομακεδόνας από τη Γκολέσιανη.

[...]

-Τον γνώρισα στα ’97. Είχε έλθει εθελοντής, να πολεμήσει.

Του Αποστόλη του κόπηκε η αναπνοή.

-Εδώ; Στη Μακεδονία; ρώτησε.

-Όχι, στην Ελλάδα. Όλοι πολεμήσαμε τότε. Μα νικηθήκαμε.

Το είχε πει με αθυμία, σχεδόν άγρια. Κι έπεσε σιωπή.

[...]

Μα ήσυχη, γλυκομίλητη, ειρηνική ακούουνταν τότε η απάντηση του Άγρα: «Όχι, δε θα μπορέσει πια να πιάσει πόδι η άγρια εκδίκηση, αν μια φορά γευθούν ειρήνη και αδελφοσύνη οι πολυτυραννισμένοι, οι πολυβασανισμένοι μακεδονικοί πληθυσμοί. Πολύ αίμα χύθηκε και πολύ υπέφεραν οι δυστυχισμένοι χωρικοί στην ύπαιθρο, όπου εκτεθειμένοι, πότε στην εκδίκηση των Βουλγάρων και πότε των Ελλήνων, και πάντα τιμωρημένοι από τον κοινό εχθρό, τον Τούρκο, που πίεζε, φορολογούσε, φυλάκιζε και κρεμνούσε, χωρίς να ξέρει ούτε γιατί ούτε πώς, μόνο και μόνο για να τρομοκρατεί, και διαιρώντας να κυβερνά!...».

[...]

1. Βοεβόδας Κασάπτσε: Μακεδονοβούλγαρος οπλαρχηγός της περιφέρειας των Βοδενών.

[...]

Με οργή τον διέκοψε ο Άγρας.

-Είστε άτιμοι και δόλιοι εσείς, και κατά τον εαυτό σας κρίνετε τους αντιπάλους σας! αποκρίθηκε. Εγώ ένα λόγο έχω, και το λόγο μου τον έδωσα του Ζλατάν, να έλθω μόνος να συνεννοηθώ μαζί του. Εκείνος γιατί δεν ήλθε; Πού είναι;

-Ήλθε. Μα μας ειδοποίησαν πως σώματα ελληνικά φυλάγουν γύρω στο δάσος. Κι έμεινε παραπέρα, όπου σε περιμένει.

-Παραπέρα, ε;... Σε μέρος ασφαλισμένο, ε;... είπε κοροϊδευτικά ο Άγρας. Πηγαίνετέ με, λοιπόν, εκεί που κρύβεται. Δεν τον φοβούμαι εγώ. Ελληνομακεδόνας εγώ, δε φοβούμαι να περιδιαβάσω τα βουνά και τους λόγγους μας, να συνεννοηθώ με άλλο Μακεδόνα, ας είναι και αντίπαλος! Οδήγα μας εσύ. Σε ακολουθούμε!

Και ξαναπήραν το δρόμο τους, προς το βορεινό βάθος του δάσους».

Στρατή Μυριβήλη, Η ζωή εν τάφω, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1924

Toαπόσπασμα αναφέρεται στους σλαβόφωνους κατοίκους της Μακεδονίας την περίοδο του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.
«[...] μιλάνε μια γλώσσα που την καταλαβαίνουν κ’ οι Σέρβοι κ’ οι Βούλγαροι. Τους πρώτους τους μισούνε γιατί τους πιλατεύουν και τους μεταχειρίζουνται για Βουλγάρους. Και τους Βουλγάρους τους μισούνε, γιατί πήραν τα παιδιά τους στον πόλεμο. Εμάς τους Ρωμιούς μας δέχουνται με κάποια συμπαθητική περιέργεια, μόνο και μόνο γιατί είμαστε οι γνήσιοι πνευματικοί υποταχτικοί του Πατρίκ, δηλαδή του Οικουμενικού Πατριάρχη. [...] Μολαταύτα δε θέλουν να είναι μήτε Μπουλγκάρ [σσ. Βούλγαροι] μήτε Σ’ρρπ [σσ. Σέρβοι] μήτε Γκ’ρρτς [σσ. Έλληνες]. Μοναχά Μακεντόν ορτοντόξ». 

1900

M.N. Bouillet, Ηλία Ι. Οικονομόπουλου, Λεξικόν Ιστορίας - Γεωγραφίας, εκδ. Δ. Φέξη, 1900

Μακεδονία. [...] Τον 7ον αιώνα ήλθον εδώ οι Βούλγαροι και ανεμίχθησαν μετά των εντοπίων, τον 10ον δε οι Τούρκοι εκ της Ασίας κυριεύσαντες αυτήν. Σήμερον κατά προσέγγισιν δυνάμεθα να διαιρέσωμεν τους κατοίκους αυτής εις Έλληνας 850.000, Βουλγάρους 350.000, Τούρκους 450.000, Αλβανούς δε, Βλάχους, Εβραίους, Ατσιγγάνους κ.λπ. 500.000.

1906

Αθανασίου Καραγιαννίδου, Γεωγραφία διά τα δημοτικά σχολεία, εγκριθείσα εν τω διαγωνισμώ επί πενταετίαν 1906-1911, Εκδ. Ηλίας Ν. Δικαίος, εν Αθήναις 1906

3. Κοσσυφοπέδιον. Θέσις. Το Κοσσυφοπέδιον είναι κυρίως μέρος της βορείου Μακεδονίας, αφ' ης χωρίζεται διά της οροσειράς του Σκάρδου.

1913

Ιωάννου Σαρρή, Γεωγραφία προς χρήσιν της Γ' τάξεως των Ελληνικών Σχολείων. Η μόνη εγκεκριμένη κατά τον νόμον ΓΣΑ' διά την τετραετίαν 1913-1917. εκδ. Μιχαήλ Μαντζεβελάκης, εν Αθήναις 1913

ΙΙ. ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (37.000 τετρ. χλμ. - 1.300.000 κάτ.)

Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.

Διαμόρφωσις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τούτο τμήμα της Μακεδονίας είνε ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και δη εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]

Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Η Σερβική Μακεδονία, τριπλασία της Βουλγαρικής, περιέχει την άνω ευρείαν επικράτειαν του Αξιού [...] Πόλεις ενταύθα είνε: Μοναστήριον (ή Βιτώλια) [...] Τύρνοβον [...] Σκόπια [...]

Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Αύτη κατέχει τας άνω στενάς επικρατείας του Στρυμώνος και του Νέστου.Πόλεις ενταύθα άξιοι λόγου είνε η Στρωμνίτσα, το Πετρίτσι και το Μελίνικον      

1916

Δ. Η. Κυριακόπουλου, Γεωγραφία της Παλαιάς και Νέας Ελλάδος, Βιβλ. Ιωάννου Ν. Σιδέρη, εν Αθήναις 1916

3. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(31.000 τετρ. χιλ. 1.200.000)

Έκτασις. Η Ελληνική Μακεδονία, εκτεινομένη [...]

Όρια. Η Ελληνική Μακεδονία ορίζεται προς Β. υπό της Σερβικής και Βουλγαρικής Μακεδονίας, προς Δ. [...]

ΙΙ ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(37.000 τετρ. χιλ. - 1.300.000 κάτ.)

Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.

Φυσική διάπλασις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τμήμα της Μακεδονίας είναι ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και μάλιστα εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]

Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Πόλεις ενταύθα είναι το Μοναστήριον [...]

Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Πόλεις ενταύθα είναι η Στρώμνιτσα [...]

Δ. Ανδρεάδου, Πρακτικός Οδηγός Διδασκαλίας της Γεωγραφίας, τόμος πρώτος περιέχων την Γεωγραφίαν της Ελλάδος, εκδ. οίκος Δ. & Π. Δημητράκου, εν Αθήναις (σσ. χωρίς χρονολογία έκδοσης, μετά το 1922)

Α’) Εις την Βόρειον Μακεδονίαν (την αρχαίαν Παιονίαν). 1) Τα Σκόπια, κειμένη προς Α. Του Σκάερδου [...] (Ονομαστά είναι τα μήλα των Σκοπίων –κ. Σκούπια–, πολύ μεγάλα, ωραία χρωματισμένα εξωτερικώς και αφράτα την σάρκαν) [...]

Γ’) Εις την ενδοτέραν δυτικήν Μακεδονίαν. 1) Το Μοναστήριο ή τα Βιτώλια, κειμένη [...]

Χαρακτήρ των κατοίκων. Η μακρά δουλεία και η συχνή μετάπτωσις των Μακεδόνων από του ενός αυθέντου εις τον άλλον, η ανάμειξις τόσων φυλών διαφόρων και εχθρικών προς αλλήλας, η έλλειψις και στοιχειώδους μορφώσεως από τους κατοικούντες τα χωρία προ πάντων, η έλλειψις ιδιοκτησίας και το κυριώτερον αι προσπάθειαι προς προσηλυτισμόν των κατοίκων υπό των διαφόρων διεκδικητών της Μακεδονίας (διότι πλην των Ελλήνων, ως γνωστόν, διεκδικούν αυτήν και οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι και οι Ρουμούνοι κάπως και αυτοί οι Τούρκοι), όλα αυτά τα αίτια συνετέλεσαν, ώστε ο χαρακτήρ των Μακεδόνων να μη παρουσιάζεται ομοιόμορφος κατά τα διάφορα διαμερίσματα αυτής και προ πάντων κατά τας φυλάς [...]          

1924

Ιωάννου Σαρρή, Γεωγραφία προς χρήσιν της Γ' τάξεως των Ελληνικών Σχολείων. Η μόνη εγκεκριμένη κατά τον τελευταίον περί διδακτικών βιβλίων νόμον, εκδ. Μιχαήλ Κ. Ζηκάκη, έκδοσις 8η, Αθήναι 1924  

ΙΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(Το ήμισυ της παλαιάς Ελλάδος)

(31.000 τετρ. χλμ. - 1.250.000 κάτ.)

Έκτασις και όρια. Η Ελληνική Μακεδονία, εκτεινομένη προς Β. της Θεσσαλίας και του Αιγαίου Πελάγους, [...] Ορίζεται από [...] και προς Β. από της σερβικής και βουλγαρικής Μακεδονίας.

[...] 3) Ο Αξιός (κ. Βαρδάρης), ο μέγιστος της Μακεδονίας, πηγάζει εκ του Σκάρδου (της Σερβικής Μακεδονίας) [...]

ΙΙ. ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(37.000 τετρ. χλμ. - 1.300.000 κάτ.)

Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1918) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.

Διαμόρφωσις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τούτο τμήμα της Μακεδονίας είνε ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και δη εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]

Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Η Σερβική Μακεδονία, τριπλασία της Βουλγαρικής, περιέχει την άνω ευρείαν επικράτειαν του Αξιού [...] Πόλεις ενταύθα είνε: Μοναστήριον(ή Βιτώλια) [...] Τύρνοβον [...] Σκόπια [...]

Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Αύτη κατέχει τας άνω στενάς επικρατείας του Στρυμώνος και του Νέστου. Πόλεις ενταύθα άξιοι λόγου είνε το Πετρίτσι και το Μελίνικον [...]

1924

Δημ. Δημητράκου (επιμ. Δ. Τσαμασφύρου), Η Ευρώπη, εκδ. Δ. και Π. Δημητράκου, Αθήναι 1924

Η Νοτιοσλαυΐα περιλαμβάνει σήμερον τας εξής χώρας: την παλαιάν Σερβίαν, το Μαυροβούνιον, την βόρειον Μακεδονίαν, την Βοσνίαν, την Ερζεγοβίνην [...]

Οι κάτοικοι του βασιλείου ανήκουν εις την ελληνική ορθόδοξον εκκλησίαν. Υπάρχουν όπως εις την Βοσνίαν και Μακεδονίαν αρκετοί Μωαμεθανοί.

1926

Δ. Η. Κυριακόπουλου, Γεωγραφία της Μεγάλης Ελλάδος, προς χρήσιν των δημοτικών σχολείων εν γένει, βιβλ. Ιωάννου Ν. Σιδέρη, Αθήναι 1926

3. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(31.000 τετρ. χιλ. 1.500.000)

Έκτασις.Η Ελληνική Μακεδονία, εκτεινομένη [...]

Όρια. Η Ελληνική Μακεδονία ορίζεται προς Β. υπό της Σερβικής και Βουλγαρικής Μακεδονίας, προς Δ. [...]

ΙΙ ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(37.000 τετρ. χιλ. - 1.300.000 κατ.)

Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.

Φυσική διάπλασις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τμήμα της Μακεδονίας είναι ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και μάλιστα εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]

Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Πόλεις ενταύθα είναι το Μοναστήριον [...]

Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Πόλεις άξιαι λόγου ενταύθα είναι το Πετρίτσι [...]

1930

Δημητρίου Κυριακόπουλου, Γεωγραφία της Μεγάλης Ελλάδος, διά τα δημοτικά σχολεία, βιβλ. Ιωάννου Ν. Σιδέρη, Αθήναι 1930

Βασίλειον της Νοτιοσλαυΐας [...]

Όρια. [...] προς Α. υπό της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, προς Ν. υπό της Ελληνικής Μακεδονίας και της Αλβανίας [...]

Η Νέα Σερβία ή Νοτιοσλαυΐα αποτελείται από τας χώρας [...] Το διαμέρισμα του Νόβι-Παζάρ, μέρος της βορειοανατολικής Αλβανίας, η βορειοδυτική Μακεδονία (ήτοι ο νομός Κοσσυφοπεδίου και το πλείστον, ιδίως δε το βόρειον μέρος του νομού Μοναστηρίου), η Βοσνία [...]

1931

Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη, 1930, 1931

Το τμήμα το εκτεινόμενον από του νοτίου άκρου της Σουμαδιάς μέχρι των ελληνικών συνόρων περιέχει πλήθος υψωμάτων και λόφων διαχωριζομένων υπό ευφόρων κοιλάδων, διά μέσου δε τούτων διήκουσιν αι μακραί κοιλάδες του Μοράβα και Αξιού, ανοίγουσαι φυσικήν οδόν από Β προς Ν. Μεγάλοι ορεινοί όγκοι εν τω τμήματι τούτω είναι τα όρη Ρούδνικ, Κοπάονικ, Γόλια, Τσέρνα Γόρα, Σαρ και άλλα. Το όρος Τσέρνα Γόρα σημειοί το όριον μεταξύ της παλιαάς Σερβίας ή Ράσκας προς Β και της Σερβικής Μακεδονίας προς Ν. [...]

Οι Αλβανοί επίσης κατοικούσι τας παρά τα σύνορα της Αλβανίας χώρας, Παλαιάν Σερβίαν και ΒΔ Μακεδονίαν. [...]

Εις Σκόπια της Σερβικής Μακεδονίας υπάρχει μεταλλείον χρωμίου, εις δε την δυτικήν Σερβίαν αντιμονίου. [...]

Σερβοκροατική γλώσσα. Γλώσσα ανήκουσα εις την σλαυϊκήν ομογλωσσίαν των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Ομού με την σλοβενικήν αποτελεί την σερβοσλοβενική ομάδα, ήτις πάλιν με την βουλγαρικήν και τα διαμέσους σλαυϊκάς διαλέκτους της Μακεδονίας υπάγεται εις τον νοτιοσλαυϊκόν κλάδον της έτι ευρυτέρας νοτιοανατολικής διακλαδώσεως των σλαυϊκών γλωσσών, εις ην συγκαταλέγεται και η ρωσσική.

1932

Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός, 1932

Η Γιουγκοσλαυΐα αποτελείται εκ των εξής 7 χωρών: 1) της Σερβίας, ως διεμορφώθη διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) μετά τινων μεθοριακών διαρρυθμίσεων προς την Βουλγαρίαν, 2) του Μαυροβουνίου του 1912, 3) της Βοσνίας και Εζογοβίνης [...] Εκ τούτων αι δύο πρώται ήσαν ανεξάρτητα νοτιοσλαυϊκά κράτη. Εις αμφοτέρας τας χώρας ταύτας χρησιμοποιείται το κυριλλικόν αλφάβητον, οι δε κάτοικοι είναι κατά μεγάλην πλειονότητα ορθόδοξοι Χριστιανοί, αλλ’ εις τα προς Ν. μετά τους Βαλκανικούς πολέμους προσκτηθέντα εδάφη, ήτοι εις την λεγομένην Παλαιάν Σερβίαν (Στάρα Σρμπία) και εις την Μακεδονίαν υπάρχουσιν ικανοί τον αριθμόν Μουσουλμάνοι, των οποίων μέρος θεωρούνται Αλβανοί. [...]

-[ΓΛΩΣΣΑΙ] Η εθνολογική ποικιλία της μετά τον μέγαν πόλεμον αυξηθείσης Νοτιοσλαυΐας εξηγεί και την μεγάλην γλωσσικήν ποικιλίαν, η οποία παρατηρείται εν αυτή. Αι κυριώτεραι εκ των γλωσσών, αι οποίαι λαλούνται εις την γείτονα χώραν, είναι κατά πρώτιστον βεβαίως λόγον διάφοροι σλαυϊκαί γλώσσαι, ήτοι η Σερβοκροατική (ομιλουμένη εν τη Παλαιά Σερβία, εν Δαλματία, Βανάτω, Κροατία κ.α.), η Σλοβενική [...] και η Βουλγαρική (ομιλουμένη κυρίως υπό των κατοίκων τού μετά τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον προσαρτηθέντος Τσαριμπρό, έτι δε (επί το διαλεκτικώτερον) υπό των Βουλγαρομακεδόνων της Νέας Σερβίας). [...]

Τα λεκανοπέδια ταύτα εκαλύφθησαν υπό στρώματος μαλακής γης, εξ ου η μεγάλη γονιμότης του εδάφους. Μετά των λεκανοπεδίων τούτων εναλλάσσονται μεγάλαι οροσειραί, ως αι των Καπαόνικ, Γκόλια, Τσρνα-Γκόρα, Σαρ (Char, Σκάρδου) και άλλων. Το Τσρνα-Γκόρα αποτελεί το σύνορον μεταξύ Παλαιάς Σερβίας ή Ράσκας και της σημερινής σερβικής Μακεδονίας [...]

Αι εσοδείαι της παλαιάς λεγομένης Σερβίας είναι γενικώς όμοιαι προς τας της Σουμαδίας , αλλ’ εν Μακεδονία είναι ποικιλώτεραι. Η κοιλάς του Μπρεγκαλνίτσα, παρά την πόλιν Κότσανα, είναι διάσημος διά τας ορυζοφυτείας της, παρά δε την πόλιν Στιπ διά τας οπιοφόρους μήκαινας, εξ ων παράγεται μεγάλη ποσότης οπίου, εξαγομένη διά Θεσσαλονίκης.

1933

La Grece Actuelle, Edition de la Direction de la Presse au Ministere des Affaires Etrangeres, Athenes 1933 (επίσημηέκδοσητουελληνικούΥπουργείουΕξωτερικών, σταγαλλικά)

Αναφέρεται στην επίσημη απογραφή, το 1928, με βάση την οποία έχουν καταγραφεί 81.984 «Σλαβο-Μακεδόνες» στην Ελλάδα. Παρατίθεται και πίνακας με τις γλώσσες που μιλιούνται στην Ελλάδα, και μεταξύ αυτών των γλωσσών, σε ποσοστό 1,3% (περίπου), η «σλαβομακεδονική γλώσσα» - Macedonoslave - Macedonoslavische.

1933

Ιωάννου Σαρρή Δ.Φ. καθηγητού, Γεωγραφία, Γ' και Δ' Δημοτικού, εκδ. Μιχ. Σ. Ζηκάκη, Αθήναι 1933

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(1.400.000 κάτ.)      

Θέση και σύνορα. Η Ελλην. Μακεδονία είναι η πιο μεγάλη, η πιο πλούσια και η πιο πολυάνθρωπη χώρα [...]

Φυσική διαίρεση. Η Ελλην. Μακεδονία φυσικά είναι χωρισμένη 1) Στη Δυτική Μακεδονία [...]

1937

Ιωάννου Ν. Λάζου, Γεωγραφία της Ελλάδος, διά την Δ' τάξιν των Δημοτικών σχολείων, εκδ. Οίκου Μιχαήλ Ι. Σαλίβερου, Αθήναι, 1937

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

(έκτασις: 31 χ. τετρ. χιλ., 1.500 χ.κ.)

1938

Παν. Ηλιόπουλου, Γεωγραφία της Ευρώπης, Διά την Β' τάξιν των οκταταξίων γυμνασίων, πενταταξίων προγυμνασίων και αστικών σχολών, Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1938

(Γιουγκοσλαβία)

α) Περιοχή των παλαιών ορέων (Σερβική Μακεδονία - Παλαιά Σερβία). Η περιοχή αύτη, η οποία είναι συνέχεια της Ελληνικής Μακεδονίας, είναι μια από τις παλαιότερες περιοχές [...]

Αποτέλεσμα των τοπικών καθιζήσεων είναι ο σχηματισμός των λεκανοπεδίων (όπως εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν) [...]

Εκ των λεκανοπεδίων σπουδαιότερα είναι τα εξής: Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν του Περλεπέ - Μοναστηρίου [...]

Τα υψηλότερα (όρη) ευρίσκονται εις την Σερβικήν Μακεδονίαν [...]

Υδρογραφία. [...] Τα προς Ν. αυτού ρέοντα ύδατα (δηλαδή της Σερβικής Μακεδονίας) συλλέγουν οι ποταμοί Αξιός και Στρυμών [...]

Κλίμα και βλάστησις. Η περιοχή η οποία ανήκει εις την λεκάνην του Αξιού, δηλαδή η Σερβική Μακεδονία [...]

Ανάλογος με το κλίμα είναι και η βλάστησις. Η Σερβική Μακεδονία λόγω της μικράς σχετικώς ποσότητος πιπτούσης βροχής [...]

Αι χαμηλότεραι περιοχαί καλύπτονται από θάμνους και βοσκοτόπους, όπως εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν [...]

Προϊόντα. [...] Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν, λόγω του ηπιωτέρου σχετικώς κλίματός της, παρατηρείται μεγαλυτέρα ποικιλία καλλιεργειών. Καλλιεργούνται, εκτός των σιτηρών, άμπελοι, καπνός, βάμβαξ, σησάμιον, όρυζα, μορέαι, όπιον, κ.ά. (δηλ. όπως και εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν) [...] Σημαντικήν επίσης ανάπτυξιν παρουσιάζει εις την Σερβικήν Μακεδονίαν η μεταξοσκωληκοτροφία [...]

Πόλεις. [...] Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν σπουδαιότεραι πόλεις από Ν. προς Β. είναι αι εξής: Μοναστήριον (32.000 κ.), Περλεπές, Στρώμνιτσα, Γευγελή επί των Ελληνογιουγκοσλαυϊκών συνόρων, Ιστίπ, Βελεσά, Σκόπια (68.500 κ.) και Τέτοβον.  

1939

Ε.Α. Αντισυνταγματάρχου Δ.Δ. Σούλη, Τα Βαλκάνια. Μελέτη στρατιωτική, γεωγραφική και ιστορική των όμορων κρατών και των πιθανών θεάτρων επιχειρήσεων του ελληνικού στρατού, εκδιδομένη εγκρίσει του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Διαταγή 68.366, 25/5/1939, Αθήναι 1939

Ούτως η Γιουγκοσλαυΐα περιλαμβάνει σήμερον, εκτός του παλαιού Βασιλείου της Σερβίας, το Μαυροβούνιον, το Νοβιπαζάρ, την ΒΔ Μακεδονίαν, την Βοσνίαν και Ερζεγοβίνην, την Δαλματίαν, Κροατίαν, Σλοβενίαν και μέρος του Βανάτου. [...]

Ούτως οι κυριότεροι διαδοχικοί σταθμοί (της Γιουγκοσλαυΐας) είναι:

- Η προσάρτησις της Επαρχίας Τιμόκ (1833) [...]

- Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913 και η προσάρτησις της Σερβικής Μακεδονίας.

1947

Δημητρίου Κυριακοπούλου, Γεωγραφία της Μεγάλης Ελλάδος, για την Γ' και Δ' τάξη των δημοτικών σχολείων, εκδ. οίκος Ιωάννου Ν. Σιδέρη, Αθήναι 1947

Μακεδονία (κάτ. ενάμισυ εκατομμύριο)

Τοποθεσία, σύνορα. Η Ελληνική Μακεδονία, η μεγαλυτέρα Ελληνική χώρα [...]

Όλη η Μακεδονία μέχρι του 1912 ανήκε στην Τουρκία και ελευθερώθηκε στον Βαλκανοτουρκικό και Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο 1916. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής παραχωρήθηκε στην Ελλάδα και τα βόρεια στη Σερβία και Βουλγαρία. Η Ελληνική Μακεδονία κάνει τη γενική διοίκηση της Θεσσαλονίκης [...]

1947

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ήλιος (άρχισε να εκδίδεται το 1947)

Ο πληθυσμός ούτος κατανέμεται κατά Δημοκρατίας ως εξής κατά τας στατιστικάς του 1950:

1) Σερβία, 4.251.000

Βοϊβοντίνα, 1.697.000 [...]

2) Κροατία, 3.829.000

[...]

5) Μακεδονία, 1.216.000

[...]

Ο Πληθυσμός κατενέμετο ως εξής κατ’ εθνότητας, συμφώνως προς την απογραφήν γενομένην το 1948 (κατ’ επισήμους νοτιοσλαβικούς αριθμούς):

Σέρβοι, 6.547.190

Κροάται, 3.784.969

[...]

Μακεδόνες, 809.613

[...]

  

  

1951

Π. Ι. Ηλιόπουλου, Γεωγραφία της Ευρώπης, Διά την Β' τάξιν των γυμνασίων, Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1951

Το έδαφος της Γιουγκοσλαυΐας [...] διαιρείται εις πέντε φυσικάς περιοχάς: α') τας περιοχάς αι οποίαι αποτελούνται από παλιά εδάφη κυρίως κρυσταλλικά (Σερβική Μακεδονία, Παλιά Σερβία), β') [...]

α') Περιοχή των παλαιών ορέων (Σερβική Μακεδονία - Παλαιά Σερβία). Η περιοχή αύτη, η οποία είναι συνέχεια της Ελληνικής Μακεδονίας [...]

Αποτέλεσμα των τοπικών καθιζήσεων είναι ο σχηματισμός των λεκανοπεδίων (όπως εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν), των δε ρηγμάτων ο σχηματισμός κοιλάδων (Αξιού, Μοραύα, Νισαύα κ.ά.).

[...] Εκ των λεκανοπεδίων σπουδαιότερα είναι τα εξής: Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν του Περλεπέ – Μοναστηρίου [...]

Τα υψηλότερα (όρη) ευρίσκονται εις την Σερβικήν Μακεδονίαν. Ταύτα είναι ο Βόρας (υψηλοτέρα κορυφή Καϊμακτσαλάν2.550 μ. επί των ελληνογιουγκοσλαυϊκών συνόρων) και ο Σκάρδος εις την ΒΔ Μακεδονίαν. [...]

Υδατογραφία.[...]Τα προς Ν. αυτού (όρος Σκάρδος) ρέοντα ύδατα (δηλαδή της Σερβικής Μακεδονίας) συλλέγουν οι ποταμοί Αξιός και Στρυμών...

Κλίμα και βλάστησις. Η περιοχή, η οποία ανήκει εις την λεκάνην του Αξιού, δηλαδή η Σερβική Μακεδονία [...] Ανάλογος με το κλίμα είναι και η βλάστησις. Η Σερβική Μακεδονία λόγω της [...]

Αι χαμηλότεραι περιοχαί καλύπτονται από θάμνους και βοσκοτόπους, όπως εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν [...]

Προϊόντα. [...] Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν [...] δηλ. όπως και εις την Ελληνικήν Μακεδονίαν [...]

Πόλεις. [...] Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν σπουδαιότεραι πόλεις από Ν. προς Β. είναι οι εξής: Μοναστήριον, Περλεπές, [...] Σκόπια [...].  

1953

Νέα Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια Μορφωτικής Εταιρίας (άρχισε να εκδίδεται το 1953)

Γιουγκοσλαβία

Αι χώραι της ομοσπόνδου Επικρατείας.

Η Γιουγκοσλαβία αποτελείταιν από 6 «Λαϊκάς Ομοσπόνδους Δημοκρατίας», α) Από την Σερβίαν, β) Κροατίαν, [...] στ) Τμήμα της Μακεδονίας.

Η Σερβία καλύπτει [...]

Το Μακεδονικόν τμήμα 26.494 τ. χλμ. (ήτοι 10,3% της όλης Γ.) [...]

Αι υψηλότεραι κορυφαί ορέων [...]

Εις Β. Μακεδονίαν: Σκάρδος (2.764 μ.), Τούρτσιν Ψάρα, Ρούντοκα, Καϊμακτσαλάν, Περιστέρι. [...]

Άνεμοι [...]

δ) Βαρδάρης, κατερχόμενος από την ορεινήν περιοχήν της Β. Μακεδονίας με κατεύθυνσιν προς το Αιγαίον [...]

Ο κατά χώρας πληθυσμός έχει ως εξής (πίνακας):

Σερβία, οικογένειαι, άνδρες, γυναίκες, σύνολον [...]

Μακεδονία, οικογένειαι 284.730, άνδρες 659.927, γυναίκες 643.979, σύνολον 1303.906 [...]

Εσχημάτισαν ούτω τον νότιον κλάδον του όλου εθνολογικού κορμού των Σλαύων, και ωνομάσθησαν ως εκ τούτου Σλαύοι του Νότου, διακρινόμενοι μεταξύ των εις Σέρβους, Κροάτας, Σλοβένους, Μαυροβουνίους, τέλος δε και εις Σλαύους της Μακεδονίας.

[...] Αι ομιλούμεναι εις την Γιουγκοσλαυΐαν γλώσσαι, ανήκουσαι εις την ομάδα των νοτιοσλαυϊκών διαλέκτων, είναι αι εξής:

α) Η Σερβο - Κροατική [...]

β) Η Σλοβενική [...]

γ) Η Σλαυομακεδονική η οποία είναι κράμα παρεφθαρμένης Σερβο - Κροατικής και ταυτοχρόνως παρεφθαρμένης Βουλγαρικής.    

    

[1953]

Α. Ευσταθίου, Γεωγραφία Βαλκανικών Χωρών διά τους υποψηφίους Ευελπίδων Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής και Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, εκδ. Αστήρ - Παπαδημητρίου (χ.χ., μετά το 1953)  

Οι δύο Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-13) και κατόπιν ο Παγκόσμιος (1914-18) έδωσαν νέαν μορφήν εις την χερσόνησον. Η Σερβία ηνώθη με το Μαυροβούνιον και έλαβε την Β. Μακεδονίαν, την Κροατίαν και την Σλοβενίαν. Η Βουλγαρία απέκτησε μέρος της βορειοανατολικής Μακεδονίας και της βορειοδυτικής Θράκης [...] Η Ελλάς ηυξήθη προς ΒΔ διά της προσκτήσεως της Ηπείρου, προς Β διά της νοτιοδυτικής Μακεδονίας, εις ΒΑ διά της νοτίου, κεντρικής και της νοτιοανατολικής Μακεδονίας και της δυτικής Θράκης [...]    

[ΕΛΛΑΔΑ]

ΓΛΩΣΣΑ: Κατά την απογραφήν 1928 ωμίλουν την Ελληνικήν το 93,2%, την Τουρκικήν 3%, την Σλαβομακεδονικήν 1,3% [...]

[ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ]

ΓΛΩΣΣΑΙ: Σερβοκροατική, Σλοβενική, Μακεδονική.

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ: Κατά το σύνταγμα του 1953 η Γιουγκοσλαβία είναι Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία αποτελουμένη από έξη Ομοσπόνδους Δημοκρατίας: Την Σερβίαν, την Κροατίαν, την Σλοβενίαν, την Βοσνίαν-Ερζεγοβίνην, την Μακεδονίαν και το Μαυροβούνιον.

ΠΟΛΕΙΣ: Αι κυριώτεραι πόλεις της Γιουγκοσλαβίας είναι αι κάτωθι:

Εις την Βόρειον Σερβίαν: Το Βελιγράδιον [...]

Εις την Μακεδονίαν: Παρά τα Ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα το Μοναστήριον [...]    

[1955]

Παν. Γαβρεσέα (επιμ.), Μεγάλη Παγκόσμιος Γεωγραφία και Άτλας, εκδ. Ο. Δημητράκου, Αθήνα (χ.χ., μέσα δεκαετίας 1950)

Η Γιουγκοσλαυΐα έχει έκτασιν 256.580 τ. χλμ. η οποία κατανέμεται ως εξής: Σερβία με 88.563 τ. χλμ., [...] Μακεδονία 26.494 τ. χλμ. [...]

Καλλιεργούμεναι εκτάσεις εις χιλιάδας εκταρίων:

Σερβία, 5.595

Κροατία, 3.497

[...]

Μακεδονία, 1.318

[...]

Η κατανομή (σσ. του πληθυσμού) κατά το 1948 ήτο η εξής:

Σερβία, 6.528.000

Κροατία, 3.780.000

[...]

Μακεδονία, 1.153.000

[...]

Η ετησία αύξησις μεταξύ 1948-1953 ανήλθεν εις 230.000 ψυχάς. Η μεγαλυτέρα αύξησις εσημειώθη εις την Μακεδονίαν με 13,1%.

[...]

Ο πληθυσμός της Γιουγκοσλαυΐας κατανέμεται κατά εθνικότητα και κατά περιοχάς, Εις χιλιάδας:

Σέρβοι, 7.064

Κροάται, 3.970

[...]

Μακεδόνες, 897

[...]

Η εκπαίδευσις κατά δημοκρατίας 1953-54

Σερβία, αριθμ. σχολείων 4.977, αριθμ. μαθητ. 498.000

[...]

Μακεδονία, αριθμ. σχολείων 1.525, αριθμ. μαθητ. 132.000

[...]

Γλώσσα. Εκ των ομιλουμένων γλωσσών 3 είναι επισήμως αναγνωρισμέναι ήτοι η Σερβοκροατική , η Σλοβενική και η Μακεδονική. [...] Εκ τούτων η Σερβική γράφεται εις το κυριλλικόν αλφάβητον ως και η Μακεδονική.

[...]

Στον χάρτη της Γιουγκοσλαυΐας που δημοσιεύεται, η σημερινή FYROM αναφέρεται ως Μακεδονία

[1955]

Μεγάλη Γεωγραφία - Άτλας της Ελλάδος, διεύθυνσις και εποπτεία Γεωργίου Κ. Γεωργαλά, εκδ. Πέτρου Δημητράκου (χ.χ., μέσαδεκαετίας 1950)

(Περιλαμβάνει τα ίδια στοιχεία με την προηγούμενη Γεωγραφία)

1961

Μιχ. Τσέλιου, Παγκόσμιος Γεωγραφία, έκδ. 17η, εκδ. Α. Καραβία, Ιούλιος 1961

Ε' Μακεδονία*.

(Έκτασις 35.356,4 τ. χλμ. - πληθυσμός 1.770.835)

Η Ελληνική Μακεδονία (περί της οποίας πραγματευόμεθα ενταύθα) περιέχει το μέγιστον μέρος της Μακεδονίας...

*Η Μακεδονία κατανέμεται μεταξύ Γιουγκοσλαβίας (περιοχή Μοναστηρίου, Μοριχόβου), Βουλγαρίας (περιοχή Πετριτσίου), Αλβανίας (μικρά περιοχή παρά την λίμνην Πρέσπαν) και Ελλάδος. [...]

3) Νότιος Γιουγκοσλαβία. Η ζώνη αύτη περιλαμβάνει το υψίπεδον της Σερβίας και την Γιουγκοσλαβικήν Μακεδονίαν. [...]

Πληθυσμός - Μειονότητες. Κατά την απογραφήν του 1953: Σέρβοι 7.066.000, [...] Μακεδόνες 893.000. [...]

Γλώσσα. Ομιλούνται κυρίως η Σερβο-Κροατική, η Σλοβενική και η Σλαβομακεδονική. [...]

Πολίτευμα. [...] Σερβία (πρωτ. Βελιγράδι 480.000) [...]

Μακεδονία (πρωτ. Σκόπια 150.000) [...]

Πόλεις. [...] Εν Μακεδονία. Σκόπια (150.000) πρωτεύουσα αυτής. [...]

Γεωργία. [...] καπνός 39.000 τ. (κυρίως εν Βοσνία, Ερζεγοβίνη και Μακεδονία) [...]    

Ορυκτά. [...] Χρώμιον εις Μακεδονίαν, Ν. Σερβίαν και Βοσνίαν [...]

1963

Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Διεύθυνσις Σπουδών, Σημειώσεις στοιχείων Στρ(ατιωτικής) Γεωγραφίας. Η Βαλκανική Χερσόνησος κατά την πολιτικήν και γεωγραφικήν διαίρεσίν της, εκ των παραδόσεων του καθηγητού της Στρ. Γεωγραφίας υποστρατήγου ε.α. Σούλη Μιχαήλ, τόμος Β', Αθήναι 1963

Εις την ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ κατοικούσι εξ ολοκλήρου ακραιφνείς ΕΛΛΗΝΕΣ, εις την Γ/Β (σσ. Γιουγκοσλαυϊκήν), ΣΛΑΥΟΜΑΚΕΔΟΝΕΣ και εις την ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΝ, ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ. [...]

Η κοιλάς Αξιού καλύπτει το μέσον τρίτον εκ των 3 τμημάτων εις τα οποία διαιρείται ολόκληρος η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και κατά συνέπειαν ευρίσκεται εις το κέντρον του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ αλλά και του ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ χώρου εν γένει, συνιστώσα την Γ/Β (σσ. Γιουγκοσλαυϊκήν) και ΕΛΛ(ηνικήν) ΚΕΝΤΡ(ικήν) ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ. [...] την κατάληψιν τουλάχιστον ολοκλήρου της ανατολικώς ΑΞΙΟΥ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ [...]

Εις την περιοχήν υποβόσκουσαι εθνολογικαί αντιθέσεις (ΑΛΒΑΝΟΙ - ΣΛΑΥΟΜΑΚΕΔΟΝΕΣ - ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ), αποτελούσι [...]

[...]είτε προς το ΑΙΓΑΙΟΝ πέλαγος και την ΕΛΛ(ΗΝΙΚΗΝ) ΔΥΤ(ΙΚΗΝ) ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ, είτε [...]

[Στον χάρτη «Βόρειος και Νότιος Ήπειρος και Κοιλάς του Αώου» υπάρχει αναφορά σε «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», ενώ σε άλλο χάρτη των νοτίων Βαλκανίων, στο χώρο της Γιουγκοσλαβίας υπάρχει αναφορά σε «Κεντρ. και Δυτική Γ/Β (σσ. Γιουγκοσλαβική) Μακεδονία», και ανατολικότερα, στη Βουλγαρία, υπάρχει αναφορά σε «Βουλ(γαρική) Αν(ατολική) Μακεδονία»].

1963

Α. Ευσταθίου, Παγκόσμιος Γεωγραφία, διά τους υποψηφίους ανωτάτων σχολών. εκδ. Αστήρ - Παπαδημητρίου, Αθήναι 1963

Γιουγκοσλαβία.

Η Γιουγκοσλαβία αποτελείται από τας ομοσπόνδους δημοκρατίας της Σερβίας, της Κροατίας, [...] της Μακεδονίας [...] Κυριώτεραι πόλεις είναι το Βελιγράδιον 700.000 κ. πρωτεύουσα της Σερβίας, [...] Σκόπια 160.000 πρωτεύουσα της Μακεδονίας [...] Καπνός καλλιεργείται εις την Μακεδονίαν και Ερζεγοβίνην [...]

1966

Παγκόσμιος Λαογραφική και Γεωγραφική Εγκυκλοπαίδεια, εποπτεία Γ. Μέγα, εκδ. Χ. Γιοβάνης, 1966-1967

Γιουγκοσλαβία.

[...]Τέλος οι Σλαβομακεδόνες, οι οποίοι κατοικούν παρά τα νότια σύνορα, αποτελούν ένα λαόν με ακαθόριστον εθνισμόν και γλώσσαν συγγενή προς την Βουλγαρικήν.

[1970]

ΑΛΦΑ - ΩΜΕΓΑ ΑΛΦΑ - ΩΜΕΓΑ Εγκυκλοπαίδεια Χάρη Πάτση, Γενική επιστασία έκδοσης Ι. Χατζηφώτης, χ.χ. [1970]

Γιουγκοσλαβία.

[...] Αποτελείται από 6 ομόσπονδες λαϊκές Δημοκρατίες: τη Σερβία, την Κροατία [...] και την Σλαβική Μακεδονία. [...]

Το Μαυροβούνιο έχει έκταση 13.839 τετρ. χλμ και πρωτεύουσα την Κετίγκη, ενώ η έκτασις της Σερβικής Μακεδονίας είναι 26.494 τετρ. χλμ και πρωτεύουσά της είναι τα Σκόπια

1973

Αριστοτ. Κωστόπουλου, Βικτωρ. Κωσουλοπούλου-Κωστοπούλου, Γεωγραφία Γ'-Δ' τάξεων δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1973

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Η σημερινή ελληνική Μακεδονία απλώνεται από τα γαλανά ακρογιάλια του Αιγαίου και τις κορυφές του Ολύμπου ώς [...]

[1978]

Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Γιοβάνη [1978]

Γιουγκοσλαβία.

Το 1946 θεσπίστηκε νέο σύνταγμα, με το οποίο γινόταν ομοσπονδία και περιλάμβανε τας εξής 6 ομόσπονδα αυτοκυβέρνητα κράτη:

Σερβία, έκταση 88.361 τ.χ, πληθυσμός 7.642.000, πρωτεύουσα Βελιγράδι

Μακεδονία, έκταση 25.713 τ.χ, πληθυσμός 1.406.000, πρωτεύουσα Σκόπια

Κροατία [...]

Τρεις συγγενείς γλώσσες είναι αναγνωρισμένες από το κράτος: η σερβοκροατική, η μακεδονική και η σλοβενική. Η σερβική και η μακεδονική γράφονται με το κυριλλικό αλφάβητο, που διαφέρει από το επίσης κυριλλικό βουλγαρικό και ρωσσικό αλφάβητο. [...]

Ο ορυκτός πλούτος είναι αξιόλογος. Έχει λιγνίτη και γαιάνθρακα (Κροατία και Σλοβενία), [...] μαγγάνιο (Μακεδονία), χρώμιο (Σερβία και Μακεδονία). [...] Η Σερβία και η Μακεδονία είναι κέντρα χημικής βιομηχανίας.

Σύνοψη

Από την παράθεση των στοιχείων που προηγούνται προκύπτει σαφώς ότι σε πληθώραελληνικών πηγών, πηγών «υπεράνω πάσης υποψίας» και για μια περίοδο τουλάχιστον 40 χρόνων πριν από το «εφεύρημα» του Τίτο, στην Ελλάδα «ξέρουμε» ότι υπάρχουν και «άλλες» Μακεδονίες. Αυτό μας το λένε σχολικά βιβλία, υλικό στρατιωτικών σχολών, επίσημες στατιστικές, εγκυκλοπαίδειες γραμμένες από τους κορυφαίους έλληνες επιστήμονες και λογοτέχνες, στους οποίους δεν θα μπορούσε να αποδοθεί κανενός είδους σκοπιμότητα.

Η ίδια πρακτική συνεχίζεται και μετά την εμφάνιση της «Μακεδονίας του Τίτο». Οι ελληνικές πηγές συνεχίζουν να μας πληροφορούν για την ύπαρξη και άλλων Μακεδονιών, Σερβικής Μακεδονίας, Σλαβομακεδονίας, Βόρειας Μακεδονίας, Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας (και Βουλγαρικής Μακεδονίας), μακεδονικής γλώσσας, σλαβομακεδονικής γλώσσας, Μακεδόνες κάτοικοι της ΠΓΔΜ, Σλαύους της Μακεδονίας, για «Σκόπια, πρωτεύουσα της Μακεδονίας» ή «Σκόπια, πρωτεύουσα της Σερβικής Μακεδονίας» και να αναφέρονται στην «Ελληνική Μακεδονία», συμπληρωματικά με τις «άλλες» Μακεδονίες.Χάρτες ελληνικοί, στα ελληνικά, αναφέρουν την περιοχή της σημερινής πΓΔ της Μακεδονίας ως Μακεδονία ή Γιουγκοσλαβική Μακεδονία.

Μέρος μιας πραγματικότητας είναι –και– όλα αυτά. Μιας πραγματικότητας που γέννησε παράδοξα, ίσως, γεγονότα και καταστάσεις, αλλά που απαιτεί μια νηφάλια ερμηνεία και «χρήση», έστω και αν δεν χωράει σε εύκολες και φανατισμένες συνταγές απολυτότητας.

Σημείωση: το σύνολο του πρωτότυπου υλικού, βρίσκεται στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου

http://booksjournal.gr