Αγκυλώσεις, μύθοι και στερεότυπα...

Ένα απλό παράδειγμα και όχι από τα πιο κραυγαλέα. Για το πώς διαστρέφονται τα πράγματα. Όταν το μείζον κριτήριο είναι ο εντυπωσιασμός. Και όταν «το ζητάει» το κλίμα της εποχής...

του Βασίλη Πάικου

«Δεν υπάρχει μακεδονικό έθνος» ήταν ο τίτλος συνέντευξης του πρωθυπουργού σε κυριακάτικη εφημερίδα. Ο τίτλος που όμως δεν είχε σχέση με το περιεχόμενο της συνέντευξης. Την παραμικρή σχέση. Δεν είχε πει κάτι τέτοιο ο πρωθυπουργός. Ότι «δεν υπήρξε στην αρχαιότητα μακεδονικό έθνος, όπως δεν υπήρξε και αθηναϊκό και σπαρτιατικό έθνος» είχε πει.

Ένα απλό παράδειγμα και όχι από τα πιο κραυγαλέα. Για το πώς διαστρέφονται τα πράγματα. Όταν το μείζον κριτήριο είναι ο εντυπωσιασμός. Και όταν «το ζητάει» το κλίμα της εποχής...

Το κλίμα της εποχής. Το έντονο σήμερα, το θερμό, το πολωμένο, το ασφυκτικό. Για την αναγκαία όμως εκτόνωση του οποίου το βάρος της ευθύνης πέφτει στους ώμους της πολιτικής και της πνευματικής ηγεσίας του τόπου. Καθώς κι εκείνων που διαχειρίζονται την ενημέρωση των πολιτών. Από κει θα πρέπει να ξεκινήσει η προσπάθεια εκλογίκευσης των πραγμάτων. Και να είναι σταθερή, συνεχής και επίμονη. Μπας και σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί.

Να εξηγήσουμε, για παράδειγμα, ότι, ναι, «μακεδονικό έθνος» στην αρχαιότητα δεν υπήρξε. Όμως η έννοια και η υπόσταση του έθνους διαμορφώνονται στους αιώνες. Στη βάση των κοινών, των θεωρούμενων ως «εθνικών» χαρακτηριστικών του κάθε τόπου, του κάθε λαού. Και, επιτέλους, κανένα κράτος, μικρό, μεγάλο, το όποιο δεν μπορεί να ζήσει και ν’ αναπτυχθεί, δεν μπορεί να υπάρξει εντέλει δίχως να «λογοδοτεί» στην εθνική του ταυτότητα. Εδώ το χαρακτηριστικότερα διεθνικό Βέλγιο των Βαλώνων και των Φλαμανδών αναφέρεται στο «βελγικό έθνος». Και στις ΗΠΑ, τη χώρα που συγκροτήθηκε αποκλειστικά από κατακτητές και από μετανάστες, ο Πρόεδρος εκφωνεί κάθε τόσο διάγγελμα προς το «αμερικανικό έθνος». Και δεν εννοεί τους Ινδιάνους. Αποτελεί όθεν δείγμα στοιχειώδους ρεαλισμού, αλλά και κοινής λογικής, να μην απαιτεί κανείς αρχαίες εθνικές ρίζες ώστε να αναγνωρίσει το σχετικό δικαίωμα στον βόρειο γείτονα.

Θα πρέπει ακόμη να πούμε, να δούμε και να καταλάβουμε ότι, ναι, «μακεδονική γλώσσα» υπάρχει. Η οποία αύριο μπορεί να ονομαστεί «νεομακεδονική» ή «ανωμακεδονική» ή «βορειομακεδονική», αναλόγως της ονομασίας που θα προκριθεί. Και μπορεί μεν να αποτελεί παραφθορά της βουλγαρικής ή να διαθέτει πολλές ρίζες και πολλά στοιχεία από κείνη. Μπορεί ακόμη να έχει δεχτεί σημαντικές επιρροές από την τουρκική, τη σερβική, την αλβανική, την ελληνική. Όμως υπάρχει, και ομιλείται, και λειτουργεί, και εξελίσσεται. Όπως όλες οι γλώσσες του κόσμου...

Για να μπορούμε να απαιτούμε

Ναι, είναι παράλογο και ανιστόρητο να ισχυρίζονται οι σημερινοί κάτοικοι της ΠΓΔΜ πως είναι οι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου. Άλλο τόσο παράλογο όμως και άλλο τόσο ανιστόρητο είναι να υποστηρίζεται, εδώ σ’ εμάς, πως «μία είναι η Μακεδονία και είναι ελληνική». Αυτό που, άλλωστε, αποτέλεσε το κεντρικό σύνθημα των συλλαλητηρίων τότε (το 1992) και τώρα. Γιατί, ας είμαστε σοβαροί, ελληνική είναι μόνο η ελληνική Μακεδονία, αλλά ώς εκεί. Η όλη Μακεδονία, ως ενιαίος γεωγραφικός χώρος, πέρασε μέσα από τρεις πολυεθνικές αυτοκρατορίες, τη Ρωμαϊκή, τη Βυζαντινή και την Οθωμανική. Και διαμορφώθηκε αναλόγως. Αλλά αποκλειστικά γεωγραφικός όρος. Με πληθυσμιακή, πολιτισμική και γλωσσική πανσπερμία. Όπου μετά τους μεγάλους αλλά και τους περιφερειακούς πολέμους, καθώς και τις διεθνείς συνθήκες, χαράχθηκαν τα τωρινά σύνορα. Έτσι ώστε ο μακεδονικός γεωγραφικός χώρος εκτείνεται σήμερα σε τρεις χώρες. Στον μεγαλύτερο, την ελληνική Μακεδονία, στη σημερινή ΠΓΔΜ και στη βουλγαρική Μακεδονία του Πιρίν. Με λιγότερο ή περισσότερο συμπαγή πληθυσμό η καθεμία απ’ αυτές, αναφερόμενο στην αντίστοιχη εθνική οντότητα.

Ας τα λέμε λοιπόν όλα αυτά τα αυτονόητα και ας επιμένουμε. Προκειμένου να μπορούμε, με αξιοπιστία και με λογικό κύρος, να απαιτούμε από τους γείτονές μας να εγκαταλείψουν την αλυτρωτική μυθολογία τους. Και προκειμένου να μην μπορεί να γίνεται πλέον ο λαός μας υποκείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης της ακροδεξιάς ρητορείας. Και των ύποπτων πολιτικών επιδιώξεων των φορέων της. Στη βάση ψευδεπίγραφων εθνικών στερεοτύπων. Ή στη βάση φανταστικών και επιδέξια «κατασκευασμένων» εθνικών κινδύνων. Και για να καταφέρουμε, επιτέλους, να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία μία - μία τις εθνικές μας εκκρεμότητες. Αρχίζοντας από τα εύκολα. Γιατί, ας μη γελιόμαστε, το “Μακεδονικό” είναι από τα εύκολα. Ή, έστω, δεν είναι από τα δύσκολα...

AVGI