Δεύτερη ζωή δεν έχει

Οι λοιμοί είναι συνδεδεμένοι με την Ιστορία της ανθρωπότητας… Από τις μυθολογικές επιδημίες μέχρι τον λοιμό που αποδεκάτισε τους Αθηναίους στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και από τον μεσαιωνικό Μαύρο Θάνατο μέχρι τις επιδημίες της ισπανικής γρίπης στις αρχές του 20ού και το AIDS, οι πάνδημες ασθένειες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την κίνηση του Κόσμου.

του Νίκου Μπίστη

Επηρεάζουν πολιτική, οικονομία, ιδέες, πεποιθήσεις, νοοτροπίες. Δοκιμάζουν αντοχές και τον ορθολογισμό μας. Και, βέβαια, παράγουν αριστουργήματα: από τον Σοφοκλή μέχρι τον Βοκκάκιο και από τον Ίψεν μέχρι τον  Καμύ και  τον Μαρκές. Η ασθένεια και η διαχείρισή της λειτουργούν  ως Λυδία λίθος, ως το σημείο μηδέν, όπου τα πάντα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Δεν είναι μόνο η σκιά του θανάτου που μας τρομάζει στις πανδημίες, είναι αυτό το  συναίσθημα βαριάς πνιγμονής, η επιβεβαίωση με ολοκληρωτικό τρόπο της κοινής ανθρώπινης μοίρας που παύει να είναι θεωρητικό σχήμα, αλλά μετατρέπεται σε ζώσα, ζοφερή πραγματικότητα. Όλα αυτά, λοιπόν, παλιά όσο οι Πυραμίδες, δεν είναι πρωτόφαντα για την ανθρωπότητα. Τι μας τρομάζει, λοιπόν, τόσο πολύ πέρα από την αρχέγονη μεταφυσική αγωνία; Η αντίθεση με τον προηγηθέντα εφησυχασμό μας… Ας μην κρυβόμαστε, για δεκαετίες ζήσαμε στο προφυλαγμένο καταφύγιο της ευδαίμονος Εσπερίας. Χτίσαμε τις ζωές μας στην απόλυτη βεβαιότητα ενός στέρεου, μη ανατρέψιμου μέλλοντος. Κι εδώ που τα λέμε δεν είχαμε και άδικο.

Ο σύντομος 20ος αιώνας μας κληροδότησε δύο παγκοσμίους πολέμους, αλλά και μια εντυπωσιακή πρόοδο της Επιστήμης που έμοιαζε ασταμάτητη και γιαυτό αήττητη.  Και επίσης και ο 19ος αιώνας και ο 20ος μας πλούτισαν με Επαναστάσεις, διεκδικήσεις, πισωγυρίσματα, με τη θηριώδη πίστη στο αύριο και με τη συγκλονιστική στιγμή όπου η «βρώμικη πλέμπα» έγινε λαός και ο υπήκοος πολίτης. Βέβαια αυτά δεν ήταν σημαντικά ή επιθυμητά για όλους, αλλά όλοι επωφελήθηκαν…  Και από τα εργασιακά δικαιώματα και από τα δημόσια συστήματα Υγείας και Παιδείας και από τους δημοκρατικούς θεσμούς… Και μετά ήρθε η Θάτσερ και ο Φρίντμαν και η TINA και η ευδαιμονία του άγριου  καπιταλισμού, όπου «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα» και η παντοδυναμία των οικονομικών δεικτών. Και ξεχάσαμε… Όχι όλοι, βέβαια… Η Αριστερά δεν ξέχασε. Μέσα από διαφορές, συγκρούσεις, διασπάσεις, λάθη και ήττες συνέχισε επίμονα να προτάσσει τον Άνθρωπο και τις ανάγκες του. Γιατί –εκτός των άλλων – αυτό απαιτούσε η λογική. 

Ουδείς πρέπει να αισθάνεται  ευτυχής σε μια δυστυχισμένη κοινωνία. Και βέβαια πρώτη η Αριστερά σε όλες της τις εκδοχές πλήρωσε πανάκριβα αυτήν την αλήθεια - για τις δυστυχισμένες κοινωνίες- με την κατάρρευση του μοντέλου του υπαρκτού σοσιαλισμού. Κοιτάξτε όμως πόσο πανούργα είναι η Ιστορία. Μετά  το 89 μαζί με την κατάρρευση του υπαρκτού και ολοκληρωτικού κρατισμού πληγώθηκε - ευτυχώς η βλάβη δεν ήταν ανήκεστος- και η έννοια του γενικού καλού , του ίδιου του δημόσιου. Ο αναγκαίος εξορθολογισμός του κράτους μεταλλάχθηκε σε καθολική επίθεση εναντίον του. Τώρα με την πανδημία το εκκρεμές βίαια κινείται προς το άλλο άκρο. Η ανάγκη για προστασία , η συνειδητοποίηση ότι δεύτερη ζωή δεν έχει, φέρνει στο προσκήνιο με εκρηκτικό τρόπο το περιφρονημένο κοινωνικό κράτος, το βαλλόμενο για τρεις δεκαετίες δημόσιο. Και βέβαια δεν υπάρχει κανένας λόγος το εκκρεμές να φτάσει στην άλλη άκρη.

Πραγματικά χαίρομαι που ο πρωθυπουργός μίλησε για ανθρώπους που είναι πάνω από αριθμούς ( όταν το έλεγε η Αριστερά κάγχαζαν) και δεν επέλεξε το μοντέλο του επικίνδυνου Μπόρις Τζόνσον. Χαίρομαι - και διασκεδάζω- ακούγοντας ακραιφνείς  νεοφιλελεύθερους να ομνύουν στον δημόσιο χαρακτήρα της Υγείας. Χαίρομαι που επικράτησε η λογική και – έστω και με καθυστέρηση- ανεστάλησαν οι θείες λειτουργίες, γιατί αυτό απαιτεί η επιστήμη . Και χαίρομαι που ο πρωθυπουργός παρά την φήμη που τον συνοδεύει είναι τελικά τυχερός να έχει μια υπεύθυνη αντιπολίτευση. Δεν ξέρω ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της περιπέτειας, αυτό που ξέρω, όμως, είναι ότι θα πρέπει να δούμε όλοι και όλες τι είδους κοινωνία θέλουμε από την αρχή. Και το δίλημμα δεν είναι περίπλοκο: ή ο νόμος της ζούγκλας, όπου επιβιώνει –στην κυριολεξία, χωρίς όμως και αυτό πλέον να είναι σίγουρο– ο ισχυρότερος…

Ή η αλληλεγγύη (όχι η φιλανθρωπία), το κοινωνικό κράτος  μαζί με τα δικαιώματα και την ελευθερία… Μια δύσκολη αλλά όχι αδύνατη εξίσωση, που θα έλεγε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κι αυτή τη φορά, ας είμαστε πιο προσεχτικοί…

thecaller.gr