Το «στίγμα» ξεθωριάζει;

της Αντας Ψαρρά

Παίρνουμε τώρα όλοι μια μικρή γεύση από το πώς νιώθει ένας πρόσφυγας, απομονωμένος και περιφραγμένος, πώς νιώθει ένας κρατούμενος στο υπερπλήρες κελί του, πώς νιώθει ο κάθε απόκληρος και εξοβελισμένος στη γωνιά ή στον καταυλισμό του. Κι όταν όλοι τελικά το κατανοήσουμε αυτό, δυστυχώς με τον πιο βίαιο και τρομακτικό τρόπο, ίσως το «στίγμα» και κάθε «στίγμα» ξεθωριάσει και ίσως ο «άλλος», ο γείτονας, ο ξένος να μη μοιάζουν πια τόσο απειλητικοί. Ισως...

Ας μην πάμε μακριά στα χρόνια του στίγματος της λέπρας ή της πανούκλας και της χολέρας.

Ηταν εκεί στη δεκαετία του ’80 όταν πάγωσε ο κόσμος όλος στο άκουσμα του θανατηφόρου ιού HIV. Δεν ήταν όμως και για πανικό, μια και πολύ γρήγορα και παρά τα κρούσματα σε επώνυμους διάσημους και ισχυρούς ο πολύς κόσμος προτίμησε να πιστέψει ότι έτσι τιμωρούνται οι ανήθικοι, οι ανώμαλοι, οι «παραβάτες» της φύσης.

Ησύχασαν όλοι στις ελεήμονες αγκαλιές των θρησκειών τους μέχρι που το AIDS σάρωσε τα φτωχά γκέτο των ΗΠΑ, τους εξαρτημένους χρήστες ουσιών, τις γυναίκες που βγάζουν το ψωμί τους πουλώντας σεξ, ενώ σιγά σιγά άρχισε να εξαπλώνεται και να σκοτώνει νέα παιδιά σε όλο τον κόσμο. Τα κράτη και οι παντοδύναμες εταιρείες ανασκουμπώθηκαν, έβαλαν τους ερευνητές τους να δουλεύουν μέρα νύχτα προκειμένου να ανακαλύψουν το φάρμακο, το εμβόλιο, τη θεραπεία.

Το θαύμα έγινε κι έτσι ο φονικός ιός άρχισε να αντιμετωπίζεται να επιτρέπει φυσιολογική ζωή στους φορείς, να αναστέλλει τη νόσο μέχρι συχνά να τη μηδενίζει. Το φάρμακο όμως ήταν ακριβό ήταν προορισμένο για να μοιραστεί στον πλούσιο και αναπτυγμένο κόσμο και να αποφέρει δισ. στις εταιρείες και στους ιδιοκτήτες τους.

Ομως οι ιοί δεν γνωρίζουν σύνορα και ταξιδεύουν ανενόχλητοι με αεροπλάνα, τρένα και βαπόρια. Κι έτσι χτυπήθηκε στη συνέχεια ανελέητα η φτωχή Αφρική με τις τιμές των φαρμάκων να απαγορεύουν την περίθαλψη των αρρώστων της. Με τις εταιρείες να απαγορεύουν για πολλά χρόνια ακόμα και την παραγωγή φτηνότερων φαρμάκων προκειμένου να σωθούν οι πληθυσμοί της ρημαγμένης ηπείρου. Μόνη συντροφιά για τους Αφρικανούς και τους ανασφάλιστους φτωχούς των άλλων χωρών το στίγμα!

Και μετά ήρθε το SARS στην Απω Ανατολή κι έτριξε πάλι τα δόντια στον ησυχασμένο κόσμο, όπως και η γρίπη των πουλερικών. Με κινήσεις αστραπιαίες και πακτωλό χρημάτων ψάχτηκαν θεραπείες. Με πολλές καθυστερήσεις και απόκρυψη στοιχείων περιορίστηκε τελικά ο ιός με αυστηρά μέτρα έως ότου έπαψε να αποτελεί απειλή.

Και ήρθε ύστερα η σειρά του Εμπολα. Ποσοστό θνησιμότητας από 50% έως 90%. Παρ’ όλα αυτά επειδή τότε η εξάπλωση στο πρώτο στάδιο περιορίστηκε, ούτε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ούτε οι φαρμακευτικές εταιρείες είχαν κίνητρο (οικονομικό) να βρουν εμβολιασμό και τρόπο θεραπείας. Μέχρι που η ασθένεια εμφανίζεται ξανά διαδοχικά σε 3 χώρες της Δυτικής Αφρικής.

Στις 8 Αυγούστου του 1982 (έπειτα από επτά ολόκληρα χρόνια εμφάνισης του ιού) η διευθύντρια του ΠΟΥ, Μάργκαρετ Τσαν, χαρακτήρισε τελικά τον Εμπολα ως ένα διεθνές συμβάν έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία. Υπήρχαν μέχρι τότε 1.711 μολύνσεις και 932 θάνατοι. Οι χώρες της Αφρικής με τη καθυστερημένη βοήθεια ενός χρόνια υποχρηματοδοτούμενου ΠΟΥ και κυρίως με τη βοήθεια εκατοντάδων γιατρών μελών των γνωστών οργανώσεων, κατάφεραν να τον περιορίσουν με μεγάλες όμως απώλειες.

Η δύση δεν ανησύχησε φοβερά και συνέχισε τον αναπτυξιακό της ύπνο. Το στίγμα αφορούσε μόνο την Αφρική και όπως και στην περίπτωση του AIDS αποδόθηκε στους φτωχούς μετανάστες και πρόσφυγες που μεταφέρουν αρρώστιες στις πολιτισμένες χώρες. Κι ας μην ξεκίνησε απολύτως καμία από αυτές τις αρρώστιες στην Αφρική κι ας προέρχονται όλες από την εκμετάλλευση των άγριων ζώων, τη μόλυνσή τους και τις μεταλλάξεις. Η ανατριχιαστική «παρηγοριά» των πολιτισμένων, την περίοδο που σάρωνε ο Εμπολα, ήταν ότι σκότωνε γρήγορα και πριν ένας φορέας σκεφτεί έστω να μετακινηθεί βαδίζοντας προς τις πύλες της Ευρώπης.

Και φτάσαμε τώρα στο θλιβερό σήμερα με έναν ιό που πάλι προέρχεται από την βάρβαρη εκμετάλλευση των ζώων και της φύσης που πραγματικά δεν γνωρίζει σύνορα, κοινωνικές τάξεις και ηλικίες φορέων. Με χιλιάδες νεκρούς και χιλιάδες νοσούντες τα υποχρηματοδοτημένα αλλά και τα πιο ισχυρά συστήματα υγείας γονατίζουν από τον ανελέητο αυτό τυφώνα. Και ως εκ θαύματος δεν φταίνε οι πρόσφυγες ούτε οι μετανάστες ούτε οι ομοφυλόφιλοι ούτε οι χρήστες ούτε η Αφρική.

Τα κράτη σείονται συθέμελα. Προφανώς, ακόμα και σήμερα, οι ισχυροί και οι επώνυμοι είναι βέβαιο ότι θα έχουν καλύτερη και πιο έγκαιρη περίθαλψη, πιο έγκαιρη εξέταση, μεγαλύτερους χώρους αυτοπεριορισμού, αλλά για όλους εμάς τους υπόλοιπους το πιο ενθαρρυντικό είναι ότι το γεγονός ότι ο κορονοϊός είναι εντελώς «τυφλός»! Αυτό σημαίνει ότι όλοι θα ριχτούν αναγκαστικά στη μάχη ξοδεύοντας μυαλά και χρήμα προκειμένου μέσω και των αυστηρών μέτρων που άλλαξαν σε μια μέρα τη ζωή μας να περιορίσουν και τελικά να εξαφανίζουν τον ιό.

Ισως αυτή τη φορά γίνει εφικτό όμως και κάτι άλλο πολύ σημαντικό που θα βοηθήσει όχι μόνο στις πάσης φύσεως αρρώστιες αλλά και στην έστω και την ύστατη στιγμή κατανόηση ότι όλοι ζούμε και βράζουμε στο ίδιο καζάνι.

Οι περισσότεροι ισχυροί είναι σήμερα και αυτοί κλεισμένοι σαν όλους τους άλλους στα πολυτελή κάστρα τους ή στους ιδιωτικούς θαλάμους νοσοκομείων χωρίς τη δυνατότητα να φύγουν, να ταξιδέψουν, να αποδράσουν -όπως έκαναν με κάθε άλλη ευκαιρία- σε μία ασφαλέστερη χώρα. Το πολύ πολύ να πάνε με το τζετ και τις κατάλληλες προμήθειες σε κάποιο ακατοίκητο νησί τώρα που δεν έχουμε στείλει ακόμα εκεί τους απελπισμένους των πολέμων που φτάνουν στη χώρα μας. Παίρνουμε τώρα όλοι μια μικρή γεύση από το πώς νιώθει ένας πρόσφυγας, απομονωμένος και περιφραγμένος, πώς νιώθει ένας κρατούμενος στο υπερπλήρες κελί του, πώς νιώθει ο κάθε απόκληρος και εξοβελισμένος στη γωνιά ή στον καταυλισμό του.

Κι όταν όλοι τελικά το κατανοήσουμε αυτό δυστυχώς με τον πιο βίαιο και τρομακτικό τρόπο ίσως το «στίγμα» και κάθε «στίγμα» ξεθωριάσει και ίσως ο «άλλος», ο γείτονας, ο ξένος να μην μοιάζουν πια τόσο απειλητικοί. Ισως...

efsyn