Ασυλο… ανιάτων

του Γιάννη Μυλόπουλου*

Το μείζον ζήτημα με τη σπουδή να καταργηθεί το ακαδημαϊκό άσυλο στα Πανεπιστήμια σε μία από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες της νέας κυβέρνησης, δεν αφορά το ίδιο το άσυλο, αλλά τη σκοπιμότητα αυτής της σπουδής. Το ερώτημα, δηλαδή, δεν είναι αν το ακαδημαϊκό άσυλο είναι σήμερα ωφέλιμο ή επιζήμιο, αλλά αν αυτό αποτελεί τόσο σοβαρό παράγοντα παρεμπόδισης της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας στα ΑΕΙ, ώστε η όποια προσπάθεια αναβάθμισης να πρέπει να ξεκινήσει κατά προτεραιότητα από την κατάργησή του.

Η πρόβλεψη στα πρόσφατα νομοθετικά καθεστώτα, άλλωστε, της δυνατότητας επέμβασης της δημόσιας δύναμης, χωρίς την πρόσκληση των πανεπιστημιακών αρχών, σε περιπτώσεις τέλεσης αξιόποινων πράξεων κακουργηματικού χαρακτήρα, έδωσε οριστική απάντηση σε όσους διαδίδουν ότι τα Πανεπιστήμια είναι χώροι ανομίας με ευθύνη του ασύλου. Διότι αν πράγματι εντός των Πανεπιστημίων τελούνται σοβαρές αξιόποινες πράξεις, αυτό δεν συμβαίνει εξ αιτίας νομοθετικού κενού, αλλά με ευθύνη της ίδιας της Πολιτείας και των οργάνων της, που δεν εκτελούν τα καθήκοντά τους, όπως ο νόμος επιβάλλει.

Αλλά και για τις πλημμεληματικού χαρακτήρα πράξεις, που απαιτούν παρέμβαση πρυτανικών αρχών, δεν είναι δυνατόν να γίνει πιστευτό ότι όλοι οι πρυτάνεις, όλων των ιδρυμάτων διαχρονικά, υπήρξαν συνεργοί σε εγκλήματα. Κάποιος πρύτανης, σε κάποιο Πανεπιστήμιο της χώρας, εδώ και τόσες δεκαετίες, θα αποδεικνυόταν περισσότερο υπεύθυνος από τους άλλους και θα καλούσε την αστυνομία, όπως ο νόμος προβλέπει, προκειμένου να προστατεύσει τους φοιτητές και το προσωπικό του Πανεπιστημίου του από την ανομία και τις, έστω και πλημμεληματικού χαρακτήρα, έκνομες πράξεις.

Αραγε δεν υπήρξε ποτέ τέτοιος πρύτανης; Ή μήπως υπήρξαν πολλοί που κατ’ επανάληψη ζήτησαν τη συνδρομή της δημόσιας δύναμης, η οποία όμως δεν επενέβαινε ως όφειλε; Εκτελώντας προφανώς εντολές της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, άλλοτε για να ενοχοποιούνται οι πανεπιστημιακές αρχές που, ως ανεξέλεγκτες από τις κυβερνήσεις, συνήθως τους είναι δυσάρεστες, άλλοτε για να στοχοποιηθεί η ακαδημαϊκή αυτοδιοίκηση και άλλοτε για να ενοχοποιούνται τα Πανεπιστήμια ως χώροι ανομίας και να αναδεικνύεται το άσυλο ως το κορυφαίο πρόβλημα της ανώτατης εκπαίδευσης. Αλλωστε η συνταγή του αντιπερισπασμού είναι παλιά. Οταν δεν μπορείς ή δεν θέλεις να λύσεις ένα πρόβλημα, κατασκευάζεις και δίνεις λύση σε ένα άλλο, συνήθως εικονικό, προκειμένου να εκτρέψεις τη συζήτηση, αλλά και να φανείς, χωρίς κόπο, αποφασιστικός και αποτελεσματικός.

Τα όσα κατατίθενται στο παρόν κείμενο υποστηρίζονται και από την προσωπική εμπειρία του γράφοντος. Ο οποίος έτυχε να είναι πρύτανης του ΑΠΘ κατά την ταραχώδη περίοδο 2010–2014, έχοντας διοικήσει το Πανεπιστήμιο επί 3 συναπτά έτη, 2011–2014, χωρίς την ύπαρξη ακαδημαϊκού ασύλου, μετά τη νομοθετική παρέμβαση του νόμου Διαμαντοπούλου. Στις κατ’ επανάληψη κλήσεις της δημόσιας δύναμης από την τότε διοίκηση του ΑΠΘ λοιπόν, έπειτα από σύμφωνη γνώμη όλων των πλευρών της πανεπιστημιακής κοινότητας μάλιστα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μάστιγα των ναρκωτικών που και τότε, όπως ακόμη και σήμερα, έβρισκε το δικό της «άσυλο» εντός των πανεπιστημιακών χώρων και όχι βεβαίως μόνο εντός αυτών, η δημόσια δύναμη ανταποκρινόταν πλημμελώς, όπως εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται. Τότε, βλέπετε, η προτεραιότητα ήταν να ενοχοποιηθούν τα Πανεπιστήμια και οι πρυτάνεις που υπερασπίζονταν την αυτοδιοίκηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ως την ύψιστη προϋπόθεση για την ανεξαρτησία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και έρευνας.

Ηταν βέβαια ακόμη τα χρόνια της αθωότητας, τότε που η έρευνα ήταν αρμοδιότητας υπουργείου Παιδείας και όχι Ανάπτυξης, μαζί με το Εμπόριο και τη Βιομηχανία, όπως σήμερα. Ηταν ακόμη τα χρόνια που ως έρευνα νοούνταν η παραγωγή νέας επιστημονικής γνώσης και όχι η… έρευνα αγοράς, όπως -φαίνεται- εκλαμβάνεται τελευταία...

Αντίθετα με τότε, τη φετινή χρονιά και παρά το γεγονός ότι το άσυλο είχε επανέλθει εν τω μεταξύ νομοθετικά, η αστυνομία της Θεσσαλονίκης έκανε επανειλημμένες επιτυχείς και αποτελεσματικές επεμβάσεις, δίνοντας ουσιαστική λύση στη διακίνηση ναρκωτικών εντός ΑΠΘ. Μια είδηση που βεβαίως δεν αξιολογήθηκε ως σημαντική από τα ΜΜΕ και δεν προβλήθηκε αναλόγως…

Αν κάποιος επιδίωκε ειλικρινά να ιεραρχήσει τα μεγάλα και σοβαρά προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης, είναι βέβαιο ότι δεν θα κατέγραφε ως πρώτο το ακαδημαϊκό άσυλο. Θα προσπαθούσε να δώσει κατά προτεραιότητα λύσεις στα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει μετά την κρίση η δημόσια εκπαίδευση, καθώς και στο σοβαρότατο πρόβλημα της έλλειψης και της γήρανσης του προσωπικού λόγω μη ανανέωσης, ζητήματα που εδώ και χρόνια καταταλαιπωρούν τα ελληνικά Πανεπιστήμια.

Αν μάλιστα στις προθέσεις του ήταν και η προστασία και η ασφάλεια των Πανεπιστημίων, τότε θα κατέφευγε στη σύσταση πανεπιστημιακής φύλαξης, στο πρότυπο αυτών που συμβαίνουν σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο.

Αλλοι όμως φαίνεται να είναι σήμερα οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί στον χώρο της Παιδείας. Η ενοχοποίηση και ο διασυρμός των Πανεπιστημίων δίνει το στίγμα των προθέσεων της κυβέρνησης για την τύχη της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης.

Η οποία, από την εποχή που το ακαδημαϊκό άσυλο θεωρούνταν αυτονόητη αξία και σύμβολο της ευρωπαϊκής παράδοσης της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας και αυτοδιοίκησης, περνά πλέον σε μια νέα εποχή ασύλου… αθεράπευτα ανίατων νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

* καθηγητής και πρώην πρύτανης ΑΠΘ
efsyn