Ελλάδα-Κίνα: Λογοκρισία και προπαγάνδες παράλληλες

του Στέλιου Κούλογλου

Τον Φεβρουάριο του 2020, η κινεζική ηγεσία ένιωσε ότι έχανε τον έλεγχο στη διαχείριση της πανδημίας, που είχε ξεσπάσει στη χώρα μερικές εβδομάδες πριν.  Ο Λι Γουενλιάνγκ, ένας γιατρός που είχε προειδοποιήσει για έναν παράξενο ιό, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για διασπορά ψευδών ειδήσεων, είχε πεθάνει από κοροναϊό.

Βλέποντας τις μεγάλες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ΚΚ Κίνας οργάνωσε μια γιγαντιαία, πολυδάπανη εκστρατεία για την καταστολή των ενοχλητικών ειδήσεων και την ανάκτηση της αφήγησης -των θεμάτων δηλαδή που απασχολούν την κοινή γνώμη και τον τρόπο που αυτά τίθενται-  σύμφωνα με εμπιστευτικές οδηγίες που εστάλησαν σε τοπικούς προπαγανδιστές και ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Από τη ρυθμιστική αρχή διαδικτύου της χώρας και την Αρχή Κυβερνοχώρου εκδόθηκαν  περισσότερες από 3.200 οδηγίες και 1.800 υπομνήματα, σε γραπτή και ηλεκτρονική μορφή. Τα έγγραφα ανακάλυψε μια ομάδα χάκερ που αποκαλείται ΚΚΚ Unmasked και η οποία τα παρέδωσε
στη δημοσιογραφική ερευνητική  ομάδα Propublica και τους New York Times. Μία από τις οδηγίες αυτές έγραφε τα εξής:

Κινητοποιήστε online σχολιαστές ώστε να σχολιάσουν … να αυξήσουν την αυτοπεποίθηση στα μέτρα πρόληψης και ελέγχου και να δημιουργήσουν θετική ατμόσφαιρα στην κοινή γνώμη...

Μη χρησιμοποιείτε ειδοποιήσεις σε αναδυόμενα παράθυρα για αρνητικές αναφορές ειδήσεων σχετικά με την πρόληψη και έλεγχο της νέας επιδημίας κορονοϊού.

Με τη βοήθεια της λίστας Πέτσα, τα περισσότερα ελληνικά ΜΜΕ ακολουθούσαν πιστά  την πολιτική της κυβέρνησης, που στην πρώτη φάση της πανδημίας δεν είχε να αντιμετωπίσει σοβαρές αντιδράσεις, αντίθετα με την κινεζική. Αλλά στα τέλη του Οκτωβρίου, η κατάσταση χειροτέρευε και υπήρχαν φόβοι ότι μπορεί να ξεφύγει από τον κυβερνητικό έλεγχο. Μία από τις γραπτές οδηγίες που έστειλε το Μέγαρο Μαξίμου θύμιζε τις αντίστοιχες κινεζικές οδηγίες. Δημοσιεύτηκε από αβλεψία, copy paste, στις 30 Οκτωβρίου, στο ProtoThema και το Liberal:

Πέραν των προφανών ειδήσεων δίνουμε μεγάλη έμφαση στην στήριξη του Τσιόδρα έναντι των επιθέσεων από τον Τσίπρα. Δίνουμε ξεχωριστή έμφαση σε αυτό διότι την ώρα της μεγάλης συστράτευσής στην Ελλάδα και στην Ευρώπη το γεγονός ότι επιλέγουν να στοχοποιούν τους επιστήμονες και ο Τσίπρας στοχοποιεί τον Τσιόδρα είναι απαράδεκτο.

Στην οδηγία του Μεγάρου Μαξίμου, που είχε σταλεί και σε άλλα φιλοκυβερνητικά μέσα, έχει σημασία όχι μόνο η εντολή επίθεσης στον Τσίπρα, αλλά η φράση «Πέραν των προφανών ειδήσεων». Σε κανονικές συνθήκες, οι «προφανείς ειδήσεις» δεν είναι ίδιες για την όποια κυβέρνηση και τα ΜΜΕ. Εκτός πλέον αν συνεργάζονται στενά, όπως ακριβώς υποδηλώνει η παραπάνω φράση. Όπως έδειξε η εξέλιξη των γεγονότων, η συνεργασία αυτή ήταν ιδιαίτερα στενή τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, τους 2 επόμενους μήνες που ο αριθμός των νεκρών και των κρουσμάτων, αλλά και οι ακραίες, συχνά ανεξέλεγκτες καταστάσεις στα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδος και της Θεσσαλίας, απαιτούσαν προπαγανδιστικές τακτικές ανάλογες με τις κινεζικές:

Όλα τα γραφεία της Αρχής Κυβερνοχώρου πρέπει να επιδεικνύουν αυξημένη προσοχή ..και άμεσα να ελέγχουν οτιδήποτε προκαλεί σοβαρή βλάβη στην αξιοπιστία του κόμματος και της κυβέρνησης και επιτίθεται στο πολιτικό σύστημα.

Στην Ελλάδα, το κυβερνητικό προπαγανδιστικό σύστημα αποδείχθηκε εξαιρετικά ικανό, στην υποβάθμιση ή και την πλήρη απόκρυψη σημαντικών ειδήσεων. Μόνο ορισμένες από τις ειδήσεις που πέρασαν σε δεύτερη μοίρα ή υποβαθμίστηκαν ήταν:

• Ο αριθμός των ΜΕΘ, που είχαν παρουσιαστεί από την κυβερνητική προπαγάνδα να αγγίζουν τις 1200., ενώ από την κοινή συνέντευξη τύπου Τσιόδρα-Μητσοτάκη, προέκυψαν σαφώς 355 κλίνες.
• Η δήλωση-βόμβα του νεοδημοκράτη περιφερειάρχη της Θεσσαλίας, για έλλειψη προετοιμασίας, κακοδιαχείριση και διαφθορά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
• Η ψευδής δήλωση του πρωθυπουργού ότι «δεν ήταν πολλές οι φωνές στη Θεσσαλονίκη που ζητούσαν lockdown στην πόλη νωρίτερα».
• Οι συνεχείς μαρτυρίες γιατρών αλλά και συγγενούς θύματος, ότι δεν μπόρεσε να νοσηλευθεί σε ΜΕΘ γιατί δεν υπήρχαν θέσεις, ένα θέμα το οποίο το Tvxs είχε αναδείξει με μια σειρά από ρεπορτάζ και άρθρα. Όπως και η δήλωση Τσάκρη: «στην Πέλλα οι 4 στους 5 τεθνεώτες δεν είδαν ποτέ τους ΜΕΘ. Πώς επιλέγεται αυτός ο πέμπτος; Ποιος το αποφασίζει αυτό και με ποιο κριτήριο;».
• Η έρευνα του Blooberg, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα κατατάσσεται τέταρτη από το τέλος, ανάμεσα σε 53 χώρες, στην αντιμετώπιση της δεύτερης φάσης της πανδημίας.

Θα χρειαζόταν ξεχωριστό άρθρο για την απαρίθμηση όλων των ειδήσεων που αποσιωπήθηκαν, ακόμη και δηλώσεις που σε άλλες συνθήκες θα είχαν προκαλέσει σάλο, όπως αυτή του κ. Γεραπετρίτη στις 24 Νοεμβρίου, σύμφωνα με την οποία  όσες περισσότερες ΜΕΘ, τόσο περισσότεροι θάνατοι. Η δήλωση αυτή, που έγινε σε συνθήκες ασφυκτικής πίεσης της κυβέρνησης από την εξέλιξη της πανδημίας, πέρασε στα ψιλά ή και δικαιολογήθηκε. Στα "Νέα" της επομένης, με την υπόθεση  ασχολήθηκε μια παραπολιτική στήλη που δεν ανέφερε την πρωτογενή είδηση για να μην την αναπαράξει και την κάνει περισσότερο γνωστή, προτιμώντας να την δικαιολογήσει, ασκώντας παράλληλα κριτική στην αριστερά: «θα προτιμούσε η Κουμουνδούρου να μην περιοριστεί η διασπορά του ιού;». 

«Δεν είναι μόνο για τη αποσιώπηση γεγονότων. Έχουν επίσης ένα ισχυρό σύστημα για να κατασκευάσουν μια αφήγηση», σχολιάζει τις αποκαλύψεις ο Xiao Qiang, ερευνητής στη Σχολή Πληροφοριών του Πανεπιστημίου στο Μπέρκλεϋ και ιδρυτής της China Digital Times. Η τακτική αυτή επιτρέπει, με τη συνεργασία των ΜΜΕ,
τη  δημιουργία  μιας πλαστής, τεχνητής πραγματικότητας με αφορμή ασήμαντα ή πλήρως κατασκευασμένα θέματα, γύρω από τα οποία θα στρέφεται η δημόσια συζήτηση σε στιγμές κρίσιμες για την κυβέρνηση.  Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον με τα αστυνομικά μέτρα την επέτειο της εξεγερσης του Πολυτεχνείου και της δολοφονίας Γρηγορόπουλου, την ίδια ώρα που ανέβαινε ο αριθμός των νεκρών από την πανδημία. Στην περίπτωση των αποτυχιών της κυβέρνησης στα ελληνοτουρκικά, μετά τις συνόδους κορυφής, η λύση ήταν τα εμβόλια. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η στροφή της δημόσιας συζήτησης γύρω από την "βίλα Τσίπρα", την ώρα που οι νεκροί ξεπερνούν τους 100 την ημέρα και ο κ. Μητσοτάκης έχει φωτογραφηθεί στην Πάρνηθα,  χωρίς μέτρα υγειονομικής ασφάλειας, πράγμα το οποίο έχει αποδώσει σε ανεμελιά. Την επομένη, ένα πρωτοσέλιδο ανακαλύπτει το.. σκάνδαλο: ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει νοικιάσει σπίτι στη θάλασσα.

 Η βασικά επιτυχημένη, αλά Κίνα, κυβερνητική τακτική, απέτρεψε να έρθει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα: ότι αν η κυβέρνηση είχε θωρακίσει το ΕΣΥ, είχε πάρει μέτρα αποφυγής του συνωστισμού στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και τα σχολεία, αν είχε προχωρήσει σε μαζικά τεστ, ασφαλώς θα υπήρχαν νεκροί στην Ελλάδα λόγω covid, αλλά πολλές ζωές θα είχαν σωθεί. Αυτή ίσως είναι και η βασικότερη είδηση που έπεσε θύμα λογοκρισίας στην Ελλάδα, το 2020. 

Υπάρχουν φυσικά και διαφορές με το κινεζικό μοντέλο αντιμετώπισης των ενοχλητικών ειδήσεων. Τις προάλλες στην Κίνα, μια  δημοσιογράφος- πολίτης, καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλακή επειδή μετέδιδε πληροφορίες για την πανδημία, που δεν ήταν αρεστές στο καθεστώς. Στην Ελλάδα η διευθύντρια σύνταξης του Βήματος απλώς εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, μετά από τις αποκαλύψεις της εφημερίδας για τα διπλά κυβερνητικά βιβλία κρουσμάτων, καταγγέλοντας αφόρητες πιέσεις από το Μέγαρο Μαξίμου. Η υπόθεση με τα διπλά βιβλία είναι μόνο μία ακόμη από τις μεγάλες υποθέσεις που αποσιωπήθηκαν το 2020. Στο site της εφημερίδας, τα άρθρα με τις αποκαλύψεις διεγράφησαν. Στην Κίνα, δεν έχουν αναφερθεί παρόμοια περιστατικά. 

TVXS