Βαρομετρικό χαμηλό στα Δυτικά Βαλκάνια

του Γιώργου Βερβέρη

Όταν η Γαλλία και ο πρόεδρός της Εμανουέλ Μακρόν εμπόδισε τον Ιούνιο του 2018 την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το βαλκανικό ντουέτο της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, όλοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για ένα προεκλογικό τέχνασμα εν όψει των επερχόμενων ευρωεκλογών του Μαΐου του 2019.

Η επανάληψη όμως της γαλλικής πρότασης στη σύνοδο του περασμένου Οκτώβρη, με τη συνδρομή αυτή τη φορά της Δανίας και της Ολλανδίας, μόνο για την Αλβανία έχει προξενήσει κατάπληξη. Η απόφαση απόρριψης των διαπραγματεύσεων εμφανίστηκε σαν να ήταν προειλημμένη, διότι ελήφθη χωρίς ο Μακρόν να έχει δει κατά πόσο ικανοποιήθηκαν οι προϋποθέσεις που είχαν τεθεί ως δεσμευτικές της έναρξης. Για τη στήριξη της απόρριψής, η Γαλλία προβάλει μια πολιτική φιλολογία, ορθή ως προς τις αρχές της Ε.Ε., για τη σχέση μεταξύ της πολιτικής διεύρυνσης και εμβάθυνσης στην ΕΕ. Πιστεύουν ότι σήμερα έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια για νεοσύλλεκτες χώρες, και ότι οποιαδήποτε απ’ αυτές ξεκινήσει μια τέτοια διαδικασία, πρέπει η διάρκειά της να είναι τουλάχιστον 10 έτη. Η πολιτική όμως αυτή τερματίζει και τον οποιοδήποτε σταθεροποιητικό ρόλο της ΕΕ στα Βαλκάνια

Ποιος θα καλύψει το κενό της απουσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η μετατροπή του Ζόραν Ζάεφ σε Ιφιγένεια αλλά και η απόρριψη του Έντι Ράμα ανοίγει μια νέα περίοδο αποσταθεροποίησης στα κράτη της περιοχής. Ο πρόεδρος της Σερβίας Βούτστιτς ήδη εμφανίζεται δικαιωμένος στις πολιτικές του επιλογές για σύσφιξη σχέσεων με την Κίνα και την Ρωσία, ενώ το Βελιγράδι υπέγραψε τέλη Οκτωβρίου τελωνειακή ένωση με την Μόσχα και την Ευρωασιατική Οικονομική Ένωση. Η έντονη παρουσία της Ρωσίας στα Βαλκάνια, Βελιγράδι αλλά και Μπάνια Λούκα καθώς και στην Ουγγαρία του Ούρμπαν, που ως ανέκδοτο ηχεί το γεγονός ότι ο επίτροπός της θα ηγείται του Χαρτοφυλακίου διεύρυνσης και γειτονίας, αποτελεί μια οικονομική και πολιτική πραγματικότητα στην οποία η στάση του Μακρόν έχει δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά. Ανεξαρτήτως ερμηνειών, είναι γεγονός ότι το πολιτικό κενό στα Βαλκάνια καλύπτεται από την Μόσχα και το στενό συνεργάτη της, το Πεκίνο. Αυτό είναι που ωθεί τον Ζάεφ να καταφύγει για βοήθεια στον πρωθυπουργό της Ιταλίας Κόντε να προωθήσει στο Συμβούλιο της 19ης Νοεμβρίου στην ΕΕ την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και όχι στον εξ αντικειμένου σύμμαχο Εντι Ράμα ή στον πολύ χαμηλού αναστήματος έλληνα πρωθυπουργό.

Η βουβή ιλαροτραγωδία της ΝΔ

Τώρα που το μαχαίρι έχει φτάσει στο κόκκαλο και η αναμενόμενη εκλογική ήττα των σοσιαλδημοκρατών του SDS από τους δεξιούς εθνικιστές του VMRO την άνοιξη του 2020 είναι ορατή, η συνολική εφαρμογή της συνθήκης των Πρεσπών απειλείται και υπονομεύεται ανοιχτά. Στην εφημερίδα Politika του Βελιγραδίου, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Μίτσκοφσκι, που προαλείφεται για νέος πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας μίλησε για επιστροφή στην προ των «Πρεσπών» εποχή. Οι διαβεβαιώσεις του πρώην υπουργού Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Κοτζιά για την ύπαρξη δικλείδων ασφαλείας του αξιώματος Pacta Sunt Servanda (οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται) έχει μικρή σημασία στην περίπτωση της συνθήκης των Πρεσπών, όταν υπάρχει η δυσμενής πιθανότητα η πολιτική μίσους και οι υποτιθέμενοι «μακεδονομάχοι» να κυβερνούν και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Η ΝΔ ομοτράπεζη του VMRO στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα προτιμάει να ζει σιωπηρά την ιλαροτραγωδία της. Αιχμάλωτη των Ελλήνων «μακεδονομάχων» παρακολουθεί την υλοποίηση της συνθήκης των Πρεσπών να καταρρέει στο πρόσωπο της πολιτικής κατάρρευσης του Ζόραν Ζάεφ. Ο εκτελεστής Μακρόν τους φαίνεται ανερμήνευτος, γιατί οι εντολοδόχοι δεν έχουν την τόλμη ανοικτά και δημόσια να πάρουν θέση. Απόντες στην ψηφοφορία οι ευρωβουλευτές της ΝΔ, βουβός ο πρωθυπουργός στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όταν ο Μακρόν πρόβαλε το Βέτο ενάντια στις δύο χώρες.

Όταν η ένταξη ξεθωριάζει, οι βαλκανικοί εθνικισμοί στήνουν χορό

Η Σερβία που της χορηγήθηκε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας από την 1η Μαρτίου του 2012, έχει ανοίξει ως σήμερα τα 17 από τα 35 κεφάλαια των διαπραγματεύσεων. Το κεφάλαιο 35 περιλαμβάνει τις σχέσεις με το Κόσοβο που οι Σέρβοι δεσμεύτηκαν στο λαό τους να μη το αναγνωρίσουν ποτέ. Αυτό όμως είναι που πρέπει να επιλυθεί για την ένταξη. Είναι πλέον απίθανο ο πρόεδρος Βούτσιτς να επανέλθει σε συνομιλίες με τον Θάτσι για συνοριακό – εδαφικό διακανονισμό, ανάμεσα στην περιοχή του Πρέζεβο της Σερβίας που κατοικούν Αλβανοί και την περιοχή Μιτρόβιτσα και Μετόχια που κατοικούν Σέρβοι στο Κόσοβο. Ακόμη η ισχύς του πρωθυπουργού της Αλβανίας Έντι Ράμα για να περιορίζει τις εθνικιστικές εντάσεις των Αλβανών στις όμορες χώρες περιορίστηκε δραματικά. Η προοπτική των αλβανικών μειονοτήτων της Βόρειας Μακεδονίας της Σερβίας και του Μαυροβουνίου να βρεθούν εντός των συνόρων της ΕΕ όπου τα σύνορα θα καταργηθούν απομακρύνεται πολύ σε έναν απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα.

Σε θέση μάχης οι πολιτικοί σχηματισμοί στα Σκόπια

Οι εξελίξεις αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία στην πολιτική έκφραση της αλβανικής μειονότητας της Βόρειας Μακεδονίας. Στις εκλογικές αναμετρήσεις για τη βουλή, οι διεκδικητές Σοσιαλδημοκράτες και οι Εθνικιστές συγκεντρώνουν περισσότερο από 85%. Το υπόλοιπο το μοιράζονται δύο αλβανικά κόμματα. Κατά τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2016, όπως και σε προηγούμενες, όταν οι δύο μονομάχοι έρχονται πολύ κοντά 39,39% με 37,87%, ρυθμιστής της κατάστασης είναι η στάση του επικεφαλής του DUI Άλι Αχμέτι του κόμματος που είναι και μεγαλύτερο 7,5% . Οι πρόσφατες εξελίξεις στο δεύτερο αλβανικό κόμμα το κίνημα Μπέσα του Μπιλάλ Κασάμι 5% και η αναδιάταξη στις σχέσεις του με τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας Συμμαχία για τους Αλβανούς 3%, Δημοκρατικό κόμμα των Αλβανών 2,68% προδίδει ότι η πολιτική αναμέτρηση στα Σκόπια θα είναι καθολική σκληρή και ανελέητη. Επίσης, επειδή οι εξαγορές και οι μεταγραφές δεν είναι σπάνιες τόσο στα μεγάλα όσο και στα μικρά μειονοτικά κόμματα μπροστά στα μάτια μας θα ξαναστηθεί ο γνωστός χορός των εκατομμυρίων που σίγουρα θα μας επαναφέρει στη βαλκανική κανονικότητα, δηλαδή στην πλήρη αποσταθεροποίηση.

left