του Δημήτρη Καραμάνη
Το τέλος των Μνημονίων και η επαναφορά σε συνθήκες σχετικής ομαλότητας αποτυπώνονται και πολιτικά με το 70% της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ. Την Κυριακή 7/7/2019 φαίνεται ότι αποκρυσταλλώθηκε το νέο πολιτικό σκηνικό που ξεκίνησε να διαμορφώνεται από το 2012.
1. Δύο κυρίαρχα κόμματα εξουσίας (Ν.Δ. - ΣΥΡΙΖΑ) και δύο ιστορικές ταυτότητες περιορισμένης επιρροής (ΚΙΝ.ΑΛΛ. - ΚΚΕ). Οι νεοεισελθέντες σχηματισμοί Βελόπουλου και Βαρουφάκη μοιάζουν περισσότερο με απομεινάρι του κατακερματισμένου πολιτικού σκηνικού της κρίσης, παρά με νέες αναδυόμενες δυνάμεις. Διαψεύδονται, επίσης, παταγωδώς όσοι βιάστηκαν να μιλήσουν για το τέλος των αυτοδύναμων κυβερνήσεων. Η Ελλάδα δεν είχε κυβερνήσεις συνεργασίας όχι γιατί «έλειπε η κουλτούρα συνεργασιών, αλλά γιατί η Πολιτική Ιστορία της είναι αντικειμενικά δομημένη γύρω από δύο στιβαρούς και διαχρονικά άφθαρτους πόλους, με σαφείς κοινωνικές εκπροσωπήσεις, οι οποίοι αντιστοιχούνται σε μεγάλους πολιτικούς σχηματισμούς.
Οι κυβερνήσεις συνεργασίας που προέκυψαν άλλωστε δεν ήταν αποτέλεσμα προγραμματικής συμφωνίας. Η μία έγινε για να διασωθεί το καταρρέον πολιτικό καθεστώς, η άλλη έγινε για να βγει η χώρα από τα Μνημόνια. Η επιστροφή της παραμέτρου της αυτοδυναμίας -αν υποθέσουμε ότι η Ν.Δ. θα καταργήσει και την απλή αναλογική- αναβαθμίζει τις ευθύνες και του ΣΥΡΙΖΑ. Το 32% σημαίνει ότι για τέσσερα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να επενδύσει απλά στη μαχητική αντιπολίτευση, ούτε να αφιερωθεί αποκλειστικά στην τακτική αντιπαράθεση με τη ΝΔ. Οφείλει να εργαστεί για την προοδευτική μετατόπιση ιδεών, αξιών και συνειδήσεων στις τάξεις της ελληνικής κοινωνίας. Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ να είναι, δηλαδή, το αποτέλεσμα μιας νέας κοινής λογικής των μαζών. Όταν παίρνεις 32% σε συνθήκες επέλασης του αντιπάλου, σημαίνει ότι ο εφικτός στόχος δεν μπορεί να είναι απλά η κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές, αλλά η ηγεμονία στις τάξεις του λαού.
2. Το project Μητσοτάκης πέτυχε γιατί, όπως όμορφα το αποτύπωσε ο Ουγκό, «τίποτα δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της». Επί μια δεκαετία, η ελληνική κοινωνία βομβαρδίζεται με ιδέες και απόψεις που σήμερα συγκροτούν κάποιες νέες αλήθειες για τον κοινό νου. Ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητές μας, οτιδήποτε ιδιωτικό είναι προτιμότερο από οτιδήποτε δημόσιο, τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν είναι τίποτα άλλο παρά γιάφκες τρομοκρατών και λοιπών παραβατικών και φυσικά όλο το πολιτικό προσωπικό είναι στη χειρότερη περίπτωση διεφθαρμένο και στην καλύτερη ανίκανο. Πάνω σ' αυτή τη συνθήκη, εμφανίζεται ένας άνθρωπος με μια μείξη ιδεών που πριν δέκα χρόνια εξέφραζαν σχηματισμοί όπως η Δράση και το κόμμα Καρατζαφέρη. Σε μια θάλασσα που έγινε γιαούρτι -όπως λέει ο σοφός λαός- ο Μητσοτάκης κρατά το μεγαλύτερο κουτάλι και σερβίρει νέο ασφαλιστικό γιατί έχουμε πολύ υψηλή συνταξιοδοτική δαπάνη, ιδιωτικοποιήσεις όχι απλά δημόσιων επιχειρήσεων -γιατί αυτά τα έχουμε ληγμένα από την εποχή Σημίτη-, αλλά στρατηγικών λειτουργιών του κράτους, καταστολή, αυταρχισμό και φυσικά μια κυβέρνηση με έναν στρατό από εκλεκτούς του επιχειρηματικού κόσμου που «ξέρουν τη δουλειά». Ο Μητσοτάκης λοιπόν έχτισε την επιρροή του σε έδαφος στρωμένο από πριν. Μοναδικός του κίνδυνος ήταν η στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ από τμήματα των λαϊκών τάξεων που η βελτίωση της ζωής τους από το 2015 θα υπερίσχυε έναντι απόψεων που πιθανά να τους ακούγονται λογικές. Αυτός ο κίνδυνος ανασχέθηκε -μερικώς όπως αποδείχθηκε- με τη δημιουργία «υγειονομικής ζώνης» γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτή την προσπάθεια συνέβαλλε το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης, που δεν αντιπολιτεύτηκαν απλά τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το έκαναν με την ίδια ρητορική και την ίδια στόχευση που είχε η Ν.Δ.
3. Με δεδομένη την «υγειονομική ζώνη», ο ΣΥΡΙΖΑ απευθύνθηκε στα διαθέσιμα ακροατήρια. Και η απάντηση τους ήταν συντριπτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε μισό εκατομμύριο ανθρώπους μέσα σε έναν μήνα. Αυτό το επίτευγμα είναι ο οδηγός για τα επόμενα βήματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας, μετά το φυσιολογικό αρχικό μούδιασμα της εβδομάδας μετά τις ευρωεκλογές, έβγαλαν μετά από καιρό την αυτοπεποίθηση ενός κόμματος εξουσίας. Ένα κόμμα εξουσίας δεν μοιράζει αναθέματα στον λαό, ούτε αρχίζει τα μοιρολόγια και την ομφαλοσκόπηση, αλλά αμέσως μετά από μια εκλογική ήττα οργανώνεται για να κερδίσει την επόμενη. Η Ν.Δ. πόνταρε ακριβώς σ' αυτό το αντανακλαστικό της αριστερής μελαγχολίας για να σαρώσει το σύμπαν, όμως διαψεύστηκε και τελικά κατέγραψε μια νίκη με διαφορά οριακά μικρότερη από την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015.
4. Ο ΣΥΡΙΖΑ συναντά ακόμα μια μεγάλη ευθύνη που αρχίζει αμέσως μετά την προηγούμενη που έφερε εις πέρας με επιτυχία. Ο ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε ότι η Αριστερά μπορεί να κυβερνήσει. Τώρα η ευθύνη αφορά τη διαμόρφωση μιας σοβαρής αριστερής, προοδευτικής στρατηγικής για τις επόμενες δεκαετίες. Σήμερα είναι η αφετηρία μιας πορείας με ορίζοντα τη στρατηγική νίκη, όσο μακρινή κι αν ακούγεται. Η Αριστερά έχει σήμερα μια τεράστια ευκαιρία πραγματικής ανανέωσης. Στην ανάλυσή της, τη θεωρία, τις πρακτικές, τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την κοινωνική κίνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η μεγαλύτερη δύναμη, σε επίπεδο ποσοστών, του ευρύτερου προοδευτικού χώρου στην Ευρώπη. Πορεύτηκε με πρωτοφανή αποφασιστικότητα και στρατηγική ενόραση από το 2012 μέχρι σήμερα. Τα λάθη που έκανε πρέπει να οριστούν και να αναλυθούν στην πραγματική τους βάση για να παράξουν νέα γνώση και νέα συμπεράσματα. Σε γενικές γραμμές, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι παιδί των καιρών του. Κινήθηκε όχι μόνο στα όρια του σημερινού συσχετισμού δύναμης αλλά και στα όρια μιας δοσμένης αριστερής στρατηγικής. Δεν βρήκε ποτέ ούτε τον χρόνο, ούτε τον χώρο για να ερμηνεύσει και να απολογίσει το τι συνέβη στη χώρα εδώ και επτά χρόνια. Και ορθώς δεν το έκανε, γιατί όταν η μάχη καλεί, δεν υπάρχουν πολυτέλειες αναστοχασμού. Σήμερα όμως αυτό είναι αναγκαίο.
5. Η φράση του Τσίπρα για μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε μια μεγάλη προοδευτική παράταξη έφερε ξανά στο προσκήνιο δύο γνωστές και αναμασημένες προσταγές. Η μία είναι το σύνδρομο του αριστερού σκαντζόχοιρου, που δεν καταλαβαίνει τι κάνει λάθος και δεν τον πλησιάζουν και η άλλη είναι η κούφια επίκληση γενικά κι αόριστα στον Τσίπρα να τα διαλύσει όλα και να φτιάξει μια πλατιά, ευρεία, μαζική (βάλτε ό,τι άλλο επίθετο θέλετε) παράταξη. Και οι δύο είναι απολύτως ανεδαφικές σήμερα, γιατί εκκινούν από δύο πολύτιμα ιστορικά παραδείγματα που δεν υπάρχουν πια και δεν μπορούν να υπάρξουν το 2020. Το ένα παράδειγμα είναι οι οργανώσεις της Αριστεράς του ’90, το άλλο είναι οι οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ το ’80. Η μία δηλαδή έχει αναφορά σε συνθήκες συντριπτικής ήττας της Αριστεράς και υποχώρησης των ιδεών της και η άλλη στο ακριβώς αντίθετο, στην περίοδο μιας έξαρσης της πολιτικοποίησης και καθολικής ηγεμονίας των προοδευτικών ιδεών. Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη και απαιτεί πρώτα απ’ όλα αυτό που αναφέρθηκε παραπάνω: νέα γνώση, νέα συμπεράσματα, νέα στρατηγική. Με απλά λόγια, δεν μπορούμε να βάλουμε το κάρο μπροστά από το άλογο.
6. Για να καταλήξουμε σε στρατηγική, χρειαζόμαστε ανάλυση, δεδομένα, όχι μόνο πολιτικό αισθητήριο και εκτιμήσεις. Ποια είναι η κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας, ποιοι είναι οι φτωχοί, ποια είναι η μεσαία τάξη, σε ποια πεδία ιδεών χάνουμε και σε ποια κερδίζουμε, ποια είναι η κατάσταση της εργατικής τάξης, πώς ζουν οι νέοι, τι συμβαίνει με το περιβάλλον, ποια είναι η επαφή μας με τα γράμματα, τις τέχνες, τον πολιτισμό σήμερα; Τι έχει συντελεστεί μετά από δέκα χρόνια κρίσης στους μαζικούς χώρους, στον συνδικαλισμό, στα πανεπιστήμια, την Αυτοδιοίκηση; Τι ακριβώς συμβαίνει με τις νέες τεχνολογίες, τη μαζική πρόσβαση στην πληροφορία, ποιοι είναι οι νέοι ιδεολογικοί μηχανισμοί;
Ήταν δεδομένο και αναπόφευκτο να δομήσουμε τη στρατηγική μας κυρίως στα θέματα της οικονομίας. Η γνώση που συσσωρεύσαμε συλλογικά από τα χρόνια της διακυβέρνησης μας φέρνει πολλά βήματα μπροστά στο συγκεκριμένο πεδίο. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι στο πεδίο αυτό γνωρίζουμε ακριβώς τα λάθη που κάναμε, τους περιορισμούς που είχαμε αλλά και τα πολύ μεγάλα επιτεύγματά μας. Συνολικά όμως έχει έρθει η ώρα να τα βάλουμε όλα κάτω, να δούμε τα επιμέρους ζητήματα και τη συνολική εικόνα. Όχι άρπα - κόλλα. Με μέθοδο, επεξεργασίες, ανάλυση, με τη συμβολή ειδικών, επιστημόνων, διανοούμενων. Έχει έρθει η ώρα να πάψουμε να τρώμε από τα έτοιμα, από τις αναλύσεις και τις θεωρητικές κατασκευές περασμένων δεκαετιών. Η Αριστερά δεν μπορεί ποτέ να είναι αυτάρκης και οι αριστεροί δεν τα ξέρουν όλα για να έχουν μια έτοιμη γραμμή για τα πάντα.
7. Αυτή η διαδικασία συνιστά μια πραγματική ανανέωση στη φυσιογνωμία του χώρου και μπορεί να παράξει μια νέα, σύγχρονη αριστερή στρατηγική. Όχι απλά έναν προοδευτικό πρόγραμμα δέκα στόχων, αλλά ένα χάρτη πάνω στον οποίο θα κινηθούμε για τα επόμενα χρόνια και θα μπορέσουμε επί της ουσίας να ασκήσουμε αντιπολίτευση μαχητική και προγραμματική, που τελικά θα παράγει πραγματική πολιτική υπεραξία, όχι εφήμερη επικοινωνιακή ικανοποίηση. Για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο σημείο να δημιουργήσουμε έναν αληθινά μαζικό και ισχυρό φορέα με χιλιάδες πολίτες που θα συμμετέχουν σ' αυτόν, πρέπει πρώτα απ’ όλα να ακούσουμε αυτό τον κόσμο και κυρίως να βρει ο καθένας τον ρόλο του. Γιατί, σίγουρα, μαζικός φορέας δεν χτίζεται με ανοιχτές συνελεύσεις όπου αγορεύουν κεντρικά στελέχη για μία ώρα. Τα 'χει πει και ένας άνθρωπος που, διάολε, θα ήταν πολύ χρήσιμος σήμερα. Έγραφε λοιπόν ο Άγγελος Ελεφάντης:
«Θα πρέπει να αναλογιστούμε μια ορισμένη ατμόσφαιρα, ένα κλίμα, ένα πνίξιμο της διανοητικής και συναισθηματικής ευαισθησίας των ανθρώπων στη διάχυση της πλαδαρής κοινοτοπίας που αποστεγνώνει π.χ. τις κομματικές συνεδριάσεις και μετατρέπει τον λόγο σε ρητορεία, τη σκέψη σε εγκεφαλισμό, τη θεωρία σε θεωρητικολογία, τη δράση σε ρουτίνα, την έμπνευση σε συνήθεια, τη γνώση σε άγνοια, την ανησυχία σε επανάπαυση, την πολιτικοποίηση σε απολιτικότητα».
8. Η πιο δύσκολη αποστολή αφορά τη νέα γενιά. Εκεί απαιτείται η πιο σχολαστική και μεθοδική δουλειά τόσο σε επίπεδο ανάλυσης όσο και σε επίπεδο παρέμβασης. Πρόκειται για την κατηγορία που μπορεί να αλλάξει τη φορά των πραγμάτων ιδεολογικά και πολιτικά στην ελληνική κοινωνία για τις επόμενες δεκαετίες και η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ στους ψηφοφόρους μέχρι 34 ετών παραμένει ισχυρή και διαρκής, σε ποσοστά άνω του 35% από το 2012. Ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται στρατηγική για τη νεολαία και όχι εκ των έσω τσάμπα διδαχές στη Νεολαία του. Η χαρτογράφηση των επιδιώξεων, των επιθυμιών, των τάσεων και των αναγκών που υπάρχουν στη νέα γενιά είναι η πρώτη προϋπόθεση για να παραχθεί μια νέα αφήγηση, ένας νέος λόγος και μια διαρκής απεύθυνση στους νέους όχι ως επιμέρους κομμάτι του σχεδίου μας, αλλά ως πυρήνας αυτού.
Το πρώτο κόμμα και σε αυτές τις εκλογές ήταν και πάλι η αποχή, με 44%. Γι’ αυτό το θέμα δεν χρειάζεται να απευθυνθούμε στους ειδικούς για να αντιληφθούμε ότι η πλειοψηφία αυτού του κόσμου είναι νέοι άνθρωποι. Υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό που μπορεί να αλλάξει τα πράγματα στη χώρα προς μια άλλη κατεύθυνση από αυτή που παίρνει σήμερα. Για κάθε λεπτό που θα συνεχίζουμε να αναρωτιόμαστε γιατί οι συνταξιούχοι ψηφίζουν ξανά και ξανά τη Δεξιά, περίπου 1 εκατομμύριο νέοι και νέες θα συνεχίσουν να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την παραμικρή ενασχόληση με την πολιτική. Με αυτούς και με το 40% των πιτσιρικάδων που ψηφίζουν ΣΥΡΙΖΑ εδώ και επτά χρόνια με τη συνέπεια που ψηφίζει ΚΚΕ ένας 80χρονος Ικαριώτης παππούς θα τα φέρουμε όλα τούμπα και θα ζήσουμε σαν άνθρωποι στη χώρα μας.
κουτι πανδωρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου