Οι «άθλιοι» του δημοσίου

TOY AΡΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ

Τους είπαν κοπρίτες, άχρηστους και γραφειοκράτες. Ενας καλοστημένος μηχανισμός ανέλαβε να στιγματίσει κοινωνικά τους δημοσίους υπαλλήλους ανοίγοντας τις πύλες της ιδιωτικοποιήσης.

Ο Τζέισον είναι πυροσβέστης στο Δουβλίνο. Όταν τον συνάντησα πριν από δυο χρόνια, στο πλαίσιο μιας αποστολής για την κατάρρευση του Κέλτικου Τίγρη, έδειχνε συντετριμμένος  Η κόρη του, μου εξήγησε, ντρεπόταν να πει στο σχολείο τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς της. Όχι γιατί ήταν πυροσβέστης, γιατί ήταν δημόσιος υπάλληλος. «Θα δείτε θα ξεκινήσει και σε εσάς» μου εξήγησε περιγράφοντας τα καθημερινά δημοσιεύματα του ιρλανδικού Τύπου, που κατηγορούσαν τους δημοσίους υπαλλήλους για ότι στραβό συνέβαινε στη χώρα – συχνά με προσβλητικούς και χυδαίους χαρακτηρισμούς.

Σύμφωνα με έρευνα της Ένωσης Δημόσιας Υγείας της Βρετανίας ο φόβος που προκαλείται μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων από τις συνεχείς επιθέσεις που δέχονται από πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης προκαλεί συχνά περιστατικά κατάθλιψης.

Και αν οι Ευρωπαίοι δημόσιοι υπάλληλοι βρίσκονται αντιμέτωποι μόνο με το φάσμα της κατάθλιψης, της μείωσης μισθού και της απόλυσης, οι Αμερικανοί συνάδελφοί τους ίσως να βρεθούν σύντομα αντιμέτωποι με… ένοπλες μονάδες της εθνοφρουράς. Κατά τη διάρκεια της περσινής κατάληψης του Καπιτωλείου, από εργαζομένους που αντιδρούσαν στις περικοπές και την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, ο κυβερνήτης της πολιτείας, αφού εξέτασε το ενδεχόμενο προβοκάτσιας από ταραχοποιούς, πρότεινε και την επιστράτευση ενόπλων για την αντιμετώπιση των ατίθασων δημοσίων υπαλλήλων. Η Αμερική θυμήθηκε τα μολυβένια χρόνια των αρχών του 20ου αιώνα όταν η οικογένεια Ροκφέλερ έστελνε την εθνοφρουρά στις απεργίες των ανθρακωρύχων για να κάψουν τους καταυλισμούς των εργατών σκορπώντας το θάνατο.

Πως έφτασαν όμως οι δημόσιοι υπάλληλοι από την Ιρλανδία έως τις ΗΠΑ να αντιμετωπίζονται σαν «αποβράσματα» της κοινωνίας, όχι μόνο από τις κυβερνήσεις αλλά και από ευάριθμα τμήματα του πληθυσμού, που τους θεωρούν υπεύθυνους για ότι συμβαίνει στην οικονομία της χώρας τους; Ποιος επέτρεψε στους «σοσιαλιστές» υπουργούς του Παπανδρέου να αποκαλούν τους δημοσίους υπαλλήλους «κοπρίτες» και «άχρηστους»;

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τα φαινόμενα στιγματισμού των υπαλλήλων του δημοσίου στηρίζονται σε λανθασμένες εντυπώσεις και ψευδή στοιχεία. Σειρά ερευνών έχει αποδείξει ότι ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας σε ολόκληρο τον πλανήτη παρουσιάζουν παρεμφερή επίπεδα παραγωγικότητας ενώ οι μισθολογικές διαφορές είναι μικρές και συνήθως σε βάρος των δημοσίων υπαλλήλων.

Αυτό που ελάχιστοι ερευνητές έχουν παρατηρήσει όμως είναι ότι πίσω από τα φαινόμενα στιγματισμού των δημοσίων υπαλλήλων βρίσκονται συνήθως καλοστημένα δίκτυα παραπληροφόρησης που τροφοδοτούν με ψευδή στοιχεία το δημόσιο διάλογο.

Στις ΗΠΑ οι ημιτελείς ή ψευδείς πληροφορίες για το δημόσιο τομέα παράγονται και διαδίδονται από ένα δίκτυο εκατοντάδων συντηρητικών Think Tank με ευφάνταστα ονόματα όπως Yankee Institute, Bluegrass Institute και The Free Enterprise Nation. Τα συγκεκριμένα «δοχεία σκέψης» στελεχώνονται από καλοπληρωμένους ερευνητές αλλά και πρώην στελέχη του χρηματοπιστωτικού συστήματος που μεταπηδούν από ίδρυμα σε ίδρυμα – συχνά, δε, κατέχουν διευθυντικές θέσεις σε δυο ή περισσότερα ιδρύματα  Όλοι είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι να εμφανιστούν σε τηλεοπτικά πάνελ και να βομβαρδίσουν εφημερίδες με άρθρα γνώμης ενώ πολύ συχνά χρησιμοποιούν ως μοναδική πηγή των «εκθέσεών» τους στοιχεία από παρεμφερείς οργανώσεις.

Στη συνέχεια τηλεοπτικά δίκτυα όπως το FOX news και δεκάδες ιστοσελίδες (με εξίσου ευφάνταστα ονόματα όπως Pension Tsunami και UnionWatch) αναλαμβάνουν να μεταφέρουν στο ευρύ κοινό τα «πορίσματα των ειδικών» με τίτλους που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από παραπλανητικοί έως… χυδαίοι. Η συγκεκριμένη διαδικασία επιτρέπει αυτό που οι κοινωνικοί ψυχολόγοι αλλά και οι μεγάλοι προπαγανδιστές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου χαρακτήριζαν με τον όρο Ad nauseam – ένα επιχείρημα δηλαδή το οποίο επαναλαμβάνεται τόσες φορές ώστε να σου προκαλεί ναυτία.

Με αυτές τις παρεμβάσεις μετέτρεψαν τους Αμερικανούς δημόσιους υπαλλήλους σε απόλυτο αποδιοπομπαίο τράγο της παταγώδους αποτυχίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι μέσες αποδοχές ενός υπαλλήλου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι κατά 11% χαμηλότερες από ιδιωτικούς υπαλλήλους με ανάλογα προσόντα.

Το εγχειρίδιο της παραπληροφόρησης

Η μετάδοση των συγκεκριμένων πληροφοριών εναντίων των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και του δημόσιου τομέα εν γένει ακολουθεί συγκεκριμένα βήματα τα οποία έχουν τελειοποιηθεί με το πέρασμα του χρόνου από νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις, ιδρύματα ερευνών αλλά και μέσα ενημέρωσης. Μιλώντας για το ντοκιμαντέρ Catastroika ο Ντέιβιντ Χολ, καθηγητής του πανεπιστημίου του Γκρίνουιτς και ένας από τους σημαντικότερους μελετητές της λειτουργίας του δημόσιου τομέα, χωρίζει τη συγκεκριμένη πρακτική σε δυο μεγάλα βήματα: «Καταρχήν» μας εξηγεί ο Βρετανός ακαδημαϊκός «επιχειρούν να αποδείξουν ότι ο δημόσιος τομέας είναι αναποτελεσματικός και γραφειοκρατικός ενώ αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των πολιτών. Για να το επιτύχουν αυτό» συνεχίζει ο Χολ «επιλέγουν αδυναμίες στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, οι οποίες μπορούν να γίνουν εμφανείς στους πολίτες, και στη συνέχεια τις παρουσιάζουν σαν γενικευμένο σύμπτωμα ολόκληρου του δημόσιου τομέα».

Εδώ, οι προπαγανδιστές του ιδιωτικού τομέα φαίνεται να ακολουθούν τις συμβουλές που έδινε στα χρόνια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου ο διευθυντής της μονάδας ψυχολογικού πολέμου του βρετανικού στρατού Ρίτσαρντ Κρόσμαν: «Λαμπρός προπαγανδιστής είναι αυτός που λέει την αλήθεια ή εκείνο το τμήμα της αλήθειας που εξυπηρετεί το στόχο του».

Η Μάργκαρετ Θάτσερ ανέπτυξε οσό κανένας πολιτικός τη συγκεκριμένη τεχνική, πριν ξεκινήσει τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, προκειμένου να προετοιμάσει την κοινή γνώμη για την εκποίηση των σημαντικότερων τομέων της βρετανικής οικονομίας. Ακόμη και σήμερα όμως οι κάτοικοι του αριθμού 10 της Ντάουνινγκ Στριτ αντιμετωπίζουν τους δημοσίους υπαλλήλους σαν βάρος για τον κρατικό προϋπολογισμό  Και αυτό παρά το γεγονός ότι ένας στους τέσσερις Βρετανούς εργαζομένους, που λαμβάνει λιγότερο από επτά λίρες την ώρα, εργάζεται στο δημόσιο και πως οι δημόσιοι υπάλληλοι προσφέρουν κάθε χρόνο 120 εκατομμύρια ώρες απλήρωτων υπερωριών.

Το δεύτερο στάδιο στην επιχείρηση σπίλωσης των δημοσίων υπαλλήλων, μας εξηγεί ο Ντέιβιντ Χολ, είναι η αναζήτηση συγκεκριμένων υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα που θα μπορούσαν θεωρητικά να λειτουργήσουν καλύτερα από το δημόσιο. Και σε αυτή την περίπτωση ακολουθείται η πρακτική της γενίκευσης.

Στο σημείο αυτό όμως τα επιχειρήματα πολύ συχνά χάνουν κάθε επαφή με τη λογική αφού η «επιτυχία» του ιδιωτικού τομέα μετριέται με ποσοτικές μεθόδους που δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τις δημόσιες υπηρεσίες. Όπως εξηγούσε ο Όουεν Τζόουνς, συγγραφέας του βιβλίου «The Demonization of the Working Class» (Η δαιμονοποίηση της Εργατικής Τάξης) «εάν οι δαπάνες για την αντιμετώπιση του καρκίνου αυξηθούν κατά 10% ενώ οι θάνατοι μειωθούν κατά 5% σίγουρα δεν έχουμε αύξηση της παραγωγικότητας – ποιος θα μπορούσε όμως να πει ότι αποτύχαμε;».

Προπαγάνδα στο καφενείον η Ελλάς

Η Ελλάδα, δεν θα μπορούσε φυσικά να μην διαθέτει τις δικές της ομάδες που αναλαμβάνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα τον κοινωνικό στιγματισμό των δημοσίων υπαλλήλων. Εκτός από τους γνωστούς «μουτζαχεντίν του νεοφιλελευθερισμού», Στέφανο Μάνο και Ανδρέα Ανδριανόπουλου, γνωστοί δημοσιογράφοι όπως ο Πάσχος Μανδραβέλης έχουν πολλές φορές επιτεθεί σε δημοσίους υπαλλήλους – γεγονός για το οποίο ο τελευταίος αντιμετώπισε και πειθαρχική δίωξη από την ΕΣΗΕΑ.

Το παράδοξο της ελληνικής πραγματικότητας είναι ότι ακόμη και μεγαλοδημοσιογράφοι της κρατικής τηλεόρασης, οι οποίοι μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις συνεργάζονται και με άλλους φορείς του δημοσίου, σε τμήματα πανεπιστημίων κτλ. ρίχνουν πρώτοι τη λίθο στους δημοσίους υπαλλήλους  (μοναδικό ανάλογο παράδειγμα αποτέλεσε ο Τζέρεμι Κλάρκσον από την εκπομπή Top Gear του BBC, ο οποίος πρότεινε  οι δημόσιοι υπάλληλοι που απεργούν «να εκτελούνται μπροστά στην οικογένειά τους»).

Όταν πλέον έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες στην κοινή γνώμη οι λαλίστατοι υπουργοί της εκάστοτε κυβέρνησης αναλαμβάνουν να εκφράσουν το «κοινό περί δικαίου αίσθημα». Ο Θ.Πάγκαλος αισθάνεται πλέον έτοιμος να μιλήσει για τους «κοπρίτες» του δημοσίου εκ των οποίων δυο στους τρεις  επί συνόλου ενός εκατομμυρίου είναι «άχρηστοι» ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος μπορεί να μιλά για «ένα εκατομμύριο δημοσίων υπαλλήλων που ταλαιπωρούν δέκα εκατομμύρια πολίτες». Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις η προκλητική επιθετικότητα των «σοσιαλιστών» υπουργών αποτελεί και η ίδια ένα ακόμη προπαγανδιστικό τέχνασμα αφού έρχεται να καλύψει επιμελώς ένα γιγαντιαίο ψέμα: Την πληροφορία δηλαδή ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι.

Όπως είχε αποκαλύψει ο «Ιός της Κυριακής», ο μύθος του ενός εκατομμυρίου δημοσίων υπαλλήλων αποτέλεσε μια από τις πιο καλοστημένες επιχειρήσεις παραπληροφόρησης που γνωρίσαμε τα τελευταία χρόνια. Είχαν προηγηθεί δημοσιεύματα εφημερίδων όπως το ΒΗΜΑ που υποστήριζαν ότι η κυβέρνηση Καραμανλή έδινε «ψεύτικα στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους εργαζομένους στο Δημόσιο» (26.5.09). Δυο μόλις εβδομάδες πριν από την υπογραφή του Μνημονίου ο Κ. Μίχαλος έδωσε στη δημοσιότητα Έκθεση του Κέντρου Μελετών και Ερευνών του ΕΒΕΑ στην οποία ανέφερε ότι ο αριθμός των Δημοσίων Υπαλλήλων «ανέρχεται, κατά προσέγγιση, στο 1.100.000».

Το σύνολο σχεδόν του αθηναϊκού Τύπου αναπαρήγαγε χωρίς την παραμικρή έρευνα την πληροφορία αποφεύγοντας φυσικά να αναφέρει ότι η ολοσέλιδη έκθεση στηριζόταν μεταξύ άλλων σε «εκτιμήσεις» και πληροφορίες της ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας Wikipedia. O στόχος όμως είχε επιτευχθεί και το μόνο που έμενε για το επιτελείο προπαγάνδας της κυβέρνησης ήταν να «θάψει» τα αποτελέσματα της επίσημης απογραφής η οποία έκανε λόγο για 768.009 υπαλλήλους  Ούτως η άλλως το τι θα έλεγε η απογραφή ήταν αδιάφορο για τα παπαγαλάκια του ελληνικού Τύπου, τα οποία ακόμη και όταν πήραν στα χέρια τους τα πρώτα στοιχεία συνέχισαν να γράφουν άρθρα με τίτλους όπως, «Η απογραφή δείχνει κράτος μαμούθ» και «Ολοταχώς προς το εκατομμύριο οι δημόσιοι υπάλληλοι».

Μάταια προσπαθούσε η ΑΔΕΔΥ να αποδείξει ότι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και η μισθολογική τους δαπάνη κυμαίνεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πολύ περισσότερο κανένας δεν ζήτησε από τον Παπανδρέου να απολογηθεί για το τεράστιο ψέμα ότι δεν γνώριζε τον αριθμό των υπαλλήλων αφού τα στοιχεία της απογραφής απλώς επιβεβαίωσαν τους αριθμούς που είχε στη διάθεσή του το Υπουργείο Εσωτερικών.

«Ένα εκατομμύριο, εκατόν μία χιλιάδες, εκατόν μία και δέκα» έλεγε ο Δημήτρης Χορν στο Μια Ζωή την Έχουμε  Αυτός όμως σε αντίθεση με τους κήρυκες της θεωρίας του ενός εκατομμυρίου δημοσίων υπαλλήλων κατέληξε στη φυλακή.

Δημοσιεύτηκε στο Unfollow του Μαρτίου 2012