Μία ταινία τεκμηρίωσης

Οι ταινίες τεκμηρίωσης, κοινώς documantair, προσφέρουν πάρα πολλά στην πληροφόρησή μας, στο άνοιγμα του μυαλού μας. Γι΄αυτό και η πλειοψηφία των καναλιών της απ0φεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι... Στυο πρόσφατο φεστιβάλ ταινιών ντοκυμανταιρ της Θεσσαλονίκης ανφέρεται το σημείωμα της φιτλάτης Αλεξάνδρας Μητσιάλη και ειδικότερα στην ταινία που έχει να κάνει με τις Σκουριές της Χαλκιδικής...

Ενα πρόβατο κι ένα μαύρο πανί
Ήταν την προηγούμενη εβδομάδα που η πόλη χαμογελούσε στην έβδομη τέχνη. Που το λιμάνι άναβε τα φώτα του και οι παλιές αποθήκες του άνοιγαν τις πόρτες τους για να καλωσορίσουν εκατοντάδες ανθρώπους που σε πείσμα της στενοχώριας (στενός-χώρος) των καιρών προσπαθούν να μεγαλώσουν τον κόσμο τους ταξιδεύοντας με 4 ευρώ τη διαδρομή, εκτός κι αν είναι άνεργοι ή ηλικιωμένοι, οπόταν το ταξίδι τους προσφέρεται δωρεάν σαν μια μικρή προσφορά παρηγοριάς για την ατυχία.
Για μένα αυτή είναι η πιο όμορφη εβδομάδα του χρόνου στη Θεσσαλονίκη. Η εβδομάδα που νιώθω τυχερή να ζω σ’ αυτή την πόλη, να περιφέρομαι στο λιμάνι με τις ψιχάλες της βροχής ή με το φως του ήλιου, αδιάφορο. Τα καράβια είναι αγκυροβολημένα στ’ ανοιχτά και όλα τα σκηνικά τους ταιριάζουν. Ένα λιμάνι παντός καιρού, που σε κάνει να νιώθεις ότι πρωταγωνιστείς κι εσύ στην ταινία.
Φεστιβάλ ντοκυμαντέρ, λοιπόν, στο «Ολύμπιον» και στις αίθουσες του λιμανιού. Ατμόσφαιρα φεστιβαλική με τους σκηνοθέτες, τους μεταφραστές, τις ερωτήσεις και τις συζητήσεις, το ενδιαφέρον του κοινού να ξεχωρίσει τις καλές ταινίες, το συνωστισμό της τελευταίας στιγμής στα εκδοτήρια ( Δεν μπορεί, η «τελευταία στιγμή», σκέφτομαι, θα είναι ελληνίδα).
Είχα φροντίσει να βγάλω έγκαιρα εισιτήριο για το ντοκιμαντέρ του Αυγερόπουλου, στην δεύτερη και τελευταία προβολή του, την Κυριακή στις 1.00 το μεσημέρι. Η αίθουσα γεμάτη ασφυκτικά και ο Αυγερόπουλος παρόν με το χακί αμπέχονο και τη γλυκιά φωνή να βγαίνει από ένα μπαρουτοκαπνισμένο στόμα. Οι αργοπορημένοι βολεύονται όπως-όπως στις σκάλες και το πρόβατο στην οθόνη απελευθερώνεται από το μαύρο πανί που έκλεινε μέχρι πρότινος τα μάτια του.
Το δάσος των Σκουριών είναι ένα αιωνόβιο δάσος σ’ ένα μακρυσμένο σημείο της ορεινής Χαλκιδικής, πάνω από την Αθωνική Πολιτεία. Είναι από εκείνα τα πανέμορφα δάση που μας κάνουν τη χάρη να βρίσκονται ακόμα μαζί μας αν και δεν το αξίζουμε. Και η «Ελληνικός Χρυσός» μια εταιρεία, παράρτημα καναδικής, που αγόρασε από το ελληνικό δημόσιο την περιοχή, γιατί κάτω από τις αιωνόβιες ρίζες κρύβονται χαλκός, ασήμι, χρυσός και άλλα μεταλλεύματα αξίας μερικών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Θα ανατινάξει τη γη για να ανοίξει μια τρύπα ενός χιλιομέτρου περίπου και θα σκάψει σε βάθος πεντακοσίων μέτρων για να φτιάξει το ορυχείο της. Θα σηκώσει σκόνη που θα πνίξει τον τόπο και θα φτάσει μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Θα χρησιμοποιήσει κυάνιο για να αποσπάσει γραμμάρια χρυσού από τόνους χώμα και μεταλλευμάτων. Όταν θα φύγει σε τριάντα χρόνια, ένα ανυπεράσπιστο φαλακρό κρανίο γεμάτο τοξικά θα έχει μείνει στη θέση του δάσους και τα υγρά του θα έχουν ποτίσει τη γη και τη θάλασσα.
Και παρελαύνουν στην οθόνη όλοι οι έρποντες, ανατριχιαστικοί συμμέτοχοι στο έγκλημα: ο Πάχτας, ο Παπακωσταντίνου, ο διευθυντής της εταιρείας και διάφοροι υπεύθυνοι πληρωμένοι για να μετατοπίζουν τις ευθύνες και να ρίχνουν στάχτη στα μάτια. Και ξετυλίγεται καρέ καρέ μπροστά στα μάτια μας η ιστορία μιας παλιάς επιχείρησης που κηρύχτηκε σε μια νύχτα προβληματική για να ξεπλυθεί μέσα σε ακόμα μια νύχτα από τον Πάχτα και να πουληθεί στην καναδική εταιρεία. Αποκαλύπτεται το σκάνδαλο της αγοράς της περιοχής από την καναδική εταιρεία έναντι μόλις 11,5 εκατομμυρίων ευρώ που κατέβαλε στο ελληνικό δημόσιο, επένδυση που θεωρήθηκε υποτιμημένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επέβαλε πρόστιμο 15,5 εκατομμυρίων στην καναδική εταιρία προς το ελληνικό δημόσιο, ποσό που την καταβολή του αρνήθηκε ο κ. Παπακωνσταντίνου, προσβάλλοντας την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ισχυριζόμενος ότι «οι ξένοι δεν έχουν πάντα δίκιο». Ανατριχίλα και αποτροπιασμός. Πόσες φορές θα δούμε ακόμα το βασιλιά γυμνό μπροστά στα μάτια μας;
Ευτυχώς, όμως, η οθόνη μετατοπίζεται και γεμίζει ανθρώπους που με κάθε μέσο, από την Ιερισσό, τη Θεσσαλονίκη, την υπόλοιπη Χαλκιδική σκαρφαλώνουν το απειλημένο βουνό και κυκλώνουν τις εγκαταστάσεις της εταιρίας. Οι άνθρωποι αυτοί δεν ανέβηκαν μια φορά. Έχουν κάνει την επίσκεψη στο βουνό εκδρομή τους. Έχουν κάνει τον αγώνα ενάντια στο ορυχείο μέρος της ζωής τους. Έχουν κάνει τη νίκη τους στοίχημα με τις επόμενες γενιές.
Κι εγώ σκέφτομαι ότι υπάρχουν άνθρωποι, πολλοί άνθρωποι αρκεί να πας στο σωστό ραντεβού. Αρκεί να μάθεις τη μέρα, την ώρα, το ακριβές σημείο και να σκαρφαλώσεις κι εσύ για να τους συναντήσεις.
Γι’ αυτό αγαπώ τις ταινίες τεκμηρίωσης. Γιατί σου δείχνουν πραγματικούς ανθρώπους, σε πραγματικές συνθήκες, να πολεμούν για τη ζωή τους κι ή να νικούν ή να συντρίβονται, δεν έχει πάντα αυτό τη σημασία. Γιατί αυτές οι ταινίες επιτρέπουν στους ανθρώπους να αφηγηθούν τις ιστορίες τους κι αφήνουν εσένα να τις ακούσεις και να μάθεις από αυτές. Κι η στενοχώρια σιγά-σιγά υποχωρεί και παίρνεις μια βαθιά, πολύ βαθιά ανάσα. Και το πρόβατο διώχνει από τα μάτια του το μαύρο πανί και επιτέλους βλέπει.

Αλεξάνδρα Μητσιάλη Συγγραφέας   ΦΑΙΑΚΙΑ