Τα καθαρά ολόλευκα μαλλιά του Ραμζάουερ

του Νίκου Λιονάκη

«Μην μ' ακουμπάς, βρομιάρη Έλληνα!». Η πρωτοφανής βρισιά του Π. Ραμζάουερ, η ίδια η αντίδρασή του απέναντι σε Έλληνα φωτογράφο που τόλμησε κατά λάθος να τον σκουντήξει, κάνοντας τη δουλειά του μέσα στο απίστευτο στριμωξίδι που επικρατεί σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι χαρακτηριστική μιας νοοτροπίας που εμπεριέχει βασικές στρεβλώσεις της σημερινής διχασμένης -αν όχι υπό διάλυση- Ευρώπης.

Η φράση του πολιτικού των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) και προέδρου της Επιτροπής Οικονομίας της Bundestag είναι η αποτύπωση της αντίληψης του «κυρίαρχου» Βορρά απέναντι στον «υποτελή» Νότο. Του «καθαρού και του βρομιάρη». Του «χρήσιμου» και του «άχρηστου». Της πλήρους απαξίωσης και υποτίμησης των φτωχότερων χωρών από τις πλούσιες. Της αντίληψης που αντιμετωπίζει τους πολίτες των φτωχότερων χωρών ως ιθαγενείς που δεν τους αξίζουν καν «καθρεφτάκια» αλλά απευθείας και πλήρης επικράτηση (αν μπορούσαν). Μιας τόσο ριζωμένης αντίληψης που ακόμα και στο πλαίσιο επίσημης θεσμικής συνάντησης μπορεί να εκστομίζεται ως βρισιά από αξιωματούχο, όχι μόνο μια φορά, αλλά να επαναλαμβάνεται και στα αγγλικά, ώστε η προσβολή να μπορεί να γίνει σίγουρα κατανοητή. Ο εν λόγω, πάντως, προκάλεσε τη μήνη των Γερμανών συναδέλφων του, που ζητούσαν εκ μέρους της χώρας τους ειλικρινά «συγγνώμη» από τον φωτογράφο, αλλά και τη μήνη αξιωματούχων του πρωθυπουργικού γραφείου που επιλήφθηκαν του θέματος αμέσως. Ο ίδιος δεν ζήτησε ποτέ “συγγνώμη”.

Η πλήρης ειρωνεία της υπόθεσης: Λίγο πριν από το επεισόδιο, σε δηλώσεις του κατά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο Ζ. Γκάμπριελ επισήμαινε τη διαίρεση Βορρά - Νότου στην Ευρώπη. «Υπάρχουν πάρα πολλοί βαθιά δυσαρεστημένοι άνθρωποι, πεπεισμένοι ότι η Γερμανία το μόνο που κάνει είναι να πιέζει ώστε να μειωθούν οι μισθοί, να μειωθούν οι συντάξεις, να υπάρξει όλο και μεγαλύτερη λιτότητα». «Βέβαια, να μην αγνοούμε το γεγονός ότι στη Βόρεια Ευρώπη και όχι μόνο στη Γερμανία υπάρχει μία αίσθηση που λέει ότι τα κράτη του Νότου δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες μόνα τους. Και τι σημαίνει αυτό; Η Γερμανία και τα κράτη του Βορρά πρέπει σταθερά και μόνο να πληρώνουν». «Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτές τις διαιρέσεις, γιατί ποτέ δεν θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια συνεκτική Ευρώπη, αν αυτή η ατμόσφαιρα συνεχίσει να υπερισχύει σε όλα μας τα κράτη».

Τα στερεότυπα καταρρέουν όταν οι ίδιοι οι εκφραστές τους αποκαλύπτονται. Η κουτοπονηριά που καταλογίζουν οι Βόρειοι στους λαούς του Νότου είναι ίδιον ακόμα και σοβαροφανών υψηλών Βορειοευρωπαίων αξιωματούχων: Παρά την ωμή έκφραση της απέχθειάς του απέναντι στον Έλληνα φωτογράφο που τον άγγιξε και παρά την αίσθηση υπεροχής - ανωτερότητας - σοβαρότητας που αξιώνει για τον εαυτό του, ο ίδιος αξιωματούχος προσπάθησε με τραγελαφικό τρόπο να διαψεύσει τη βρισιά που δις εκστόμισε, και μάλιστα να βγει από πάνω ισχυριζόμενος ότι το σπρώξιμο του φωτογράφου τού προκάλεσε μώλωπες! Πάντως, λίγο αργότερα, στις δηλώσεις Γκάμπριελ έξω από το Μαξίμου μετά τη συνάντηση, ο ίδιος στεκόταν αγέρωχος και περήφανος πίσω από τον αντικαγκελάριο, με τον καυτό ήλιο της... εξωτικής επαρχίας της Αθήνας να του ζεσταίνει τα καθαρά ολόλευκα μαλλιά.

Η ευρωπαϊκή πολιτική δεν γίνεται με βάση τα στερεότυπα, αλλά με καθαρά όρους οικονομίας. Όμως στα στερεότυπα και την καλλιέργειά τους βασίζεται η νομιμοποίηση αυτής της πολιτικής. Και τα στερεότυπα βαραίνουν τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών λαών στις κάλπες.

avgi